ارزيابي خدمات زيست‌بوم‌هاي مرتعي از منظر پتانسيل نگه‌داشت رسوب با استفاده از بسته نرم‌افزاري InVEST (مطالعه موردي حوزه آبخيز اترك استان گلستان)

خدمات متنوعي كه به طور مستقيم و غيرمستقيم از محيط طبيعي به دست مي‌آيد، به عنوان خدمات زيست بوم مطرح مي‌شوند. منظور از اين خدمات، برقراري ارتباط با رفاه انساني در چهار طبقه خدمات فراهم‌سازي، حمايتي، تنظيمي و فرهنگي است. اين مطالعه با هدف بررسي نقش اكوسيستم مرتعي حوزه آبخيز اترك از منظر پتانسيل نگه‌داشت رسوب براساس كاركرد كاهش ميزان ازدست رفتن اراضي و حفظ حاصلخيزي خاك با استفاده از بسته نرم افزاري نگهداري رسوب در مدل InVEST انجام شد. اين مدل براي محاسبه كنترل فرسايش، از معادله جهاني ويراست شده هدر رفت خاك (RUSLE) استفاده مي كند و ميزان نگهداري رسوب بر اساس نسبت توان حمل رسوب تخمين زده مي‌شود. بر اين اساس، اطلاعات ورودي‌ مورد نياز مدل شامل جدول زيست فيزيكي و نقشه‌هاي مدل رقومي ارتفاع، فرسايندگي باران، فرسايش‌پذيري خاك، پوشش گياهي و كاربري اراضي با نرم‌افزار ArcGIS 10.4 تهيه و در قالب نقشه‌هاي رستري به مدل وارد شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه در بين كاربري‌هاي مورد مطالعه، جنگل با 1418 تن بر كيلومترمربع و مراتع خوب با ميزان 1217 تن بر كيلومترمربع، بيش‌ترين ميزان پتانسيل نگه‌داشت رسوب را داشتند و كم‌ترين مقدار مربوط به زمين‌هاي باير، مناطق مسكوني و مراتع فقير با ميزان 52 تا 119 تن بر كيلومترمربع بود. از نظر صحت سنجي مكان‌يابي، نتايج اين مدل با نقاط كنترل در حوزه آبخيز اترك مقايسه شد كه نشان داد، بيش ترين ميزان حفظ نگه‌داشت رسوب در شرق و جنوب شرقي بوده است. همچنين در مركز و غرب حوزه، عواملي مانند كاهش پوشش گياهي و نوع خاك در تشديد فرسايش اين حوضه نقش داشته‌اند. نتايج حاصل از اين تحقيق مي‌تواند در برنامه‌هاي آمايش سرزمين و تصميم‌گيري مناسب براي مديريت مراتع مفيد ‌باشد.