برساخت جنسيت در فضاي كسب و كار (واكاوي تجارب دانش آموختگان شاغل در شهر تهران)

هدف اصلي اين پژوهش بررسي و طرح نظرات زنان و مردان دانش‌آموختۀ شاغل و چگونگي برساخت جنسيت در فضاي كسب‌وكار است. اين پژوهش ضمن اجتناب از نگاه تك‌بعدي و جزيره‌اي در تحليل موضوع اشتغال و جنسيت، از روش نظريۀ داده‌محور استفاده نموده است. داده‌هاي كيفي با كمك ابزار مصاحبۀ نيمه‌ساخت‌يافته و با روش نمونه‌گيري هدفمند از 22 نفر از زنان و مردان دانش‌آموختۀ شاغل در شهر تهران و با نرم‌افزار MAXQDA و روش نظريۀ داده‌محور تفسير شده است. مدل پارادايمي حاصل از تفسير نظرات جامعۀ هدف اين پژوهش نشانگر آن است كه در تعامل با مجموعه‌اي از شرايط همچون شرايط علّي (مناسبات جنسيتي حاكم بر فضاي كار، باورهاي جنسيتي و قواعد ساخت‌دهنده)، شرايط زمينه‌اي (چالش‌هاي فضاي كار، ماهيت فضاي كار و حمايت شبكه‌هاي ارتباطي)، شرايط مداخله‌گر (آشنايي با جايگاه حرفه‌اي، كيفيت شغلي و پارادوكس دانشگاه و بازار كار)، و پديدۀ هسته (ساخت جنسيتي اشتغال) معنا مي‌يابد. زنان شاغل وقتي در شرايط دسترسي نابرابر به فرصت‌ها و منابع قرار مي‌گيرند، با استراتژي كنشگري فعال خود مي‌توانند نحوۀ دسترسي به منابع را تغيير دهند؛ اما اين به معناي آزادي مطلق نيست و ساختار حاكم بر فضاي كار با قواعد و منابعي مانند مناسبات جنسيتي، باورهاي جنسيتي، قواعد ساخت‌دهنده، فقدان حمايت شبكه‌هاي ارتباطي، فضاي كار آمرانه، چالش‌هاي محيط كار و تناقض بين خروجي دانشگاه و  نيازهاي بازار كار، كنش آنها را تغيير داده و با محدود كردن زنان، الزام‌آور بودن خود را نشان مي‌دهد. مردان همچون زنان به وجود نوعي سلطۀ مردانه در كار، وجود قوانين تبعيض‌آميز، چالش‌هاي فضاي كار، و پارادوكس دانشگاه و بازار كار در به حاشيه راندن زنان اذعان داشتند. بر مبناي اين نتايج و نگاه چندمتغيره به برساخت جنسيت در فضاي كار، دست يافتن زنان به امكان مشاركت بيشتر و سوق يافتن فضاي كار به‌سمت بي‌سالاري جنسيتي، در تعامل با بازانديشي در سياست‌گذاري‌هاي اشتغال، اصلاح نگرش مديران، و برقراري توازن قدرت در خانواده امكان‌پذير خواهد شد.