بررسي روابط بين مشخصه‌هاي هيدرومورفولوژيكي و هيدرولوژيكي بر ميزان مطلوبيت زيستگاه تحت سناريوهاي تغيير رژيم جريان زيست ‌محيطي مبتني بر احياي اكوسيستم رودخانه كردان

احياي رودخانه، حفظ حيات طبيعي و بوم شناختي رودخانه در كنار بهره‌برداري از آن براي مصارف مختلف، يكي از برجسته ‌ترين حوزه‌هاي علمي كاربردي منابع آب است. تأمين جريان زيست‌ محيطي، به عنوان ابزاري برجسته براي كاهش تأثيرات منفي تنظيم رودخانه و حفاظت، احيا و بهبود كيفيت زيستگاه رودخانه‌هاي طبيعي در مديريت حوزه‌هاي آبخيز و مديريت يكپارچه منابع آب، شناخته شده است. در اين مطالعه، به منظور ارزيابي و برآورد رژيم جريان زيست‌ محيطي رودخانه كردان، روش منحني تداوم جريان بر اساس آمار هيدرولوژيكي ايستگاه هيدرومتري در طول دوره آماري 35 ساله (از سال آبي 1365 تا 1399) و مدل هيدرومورفواكولوژيكي MesoHABSIM، بر پايه مطالعات و مشاهدات ميداني مورد استفاده قرار گرفتند و مطابق با آن، مطلوبيت زيستگاه در دسترس گونه ماهي هدف در سناريوهاي مختلف رژيم جريان، مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد توزيع حداقل ميزان جريان اكولوژيكي در طول سال، نسبتا يكنواخت و در محدوده جريان پايه رودخانه است (حداكثر مقدار 1.8 مترمكعب بر ثانيه در ماه فروردين و حداقل 0.3 مترمكعب بر ثانيه در ماه مهر). با اين حال، توزيع جريان مطلوب اكولوژيكي براي فراهم كردن زيستگاه‌هاي هيدرومورفولوژيكي مطلوب در طول سال، نابرابر است. همچنين حداكثر مقدار مورد نياز جريان اكولوژيكي مطلوب در ارديبهشت برابر با 3.6 مترمكعب بر ثانيه و كمترين مقدار جريان اكولوژيكي مطلوب در مهر برابر با 0.7 مترمكعب بر ثانيه است. از طرفي ديگر، با توجه به تجزيه و تحليل صورت گرفته، در بيشتر اوقات سال، دبي كمتر از ميانگين جريان سالانه در رودخانه مورد مطالعه كه برابر 3.95 مترمكعب برثانيه مي باشد، جاري است و اين در حالي است كه اين جريان‌ها براي تامين نيازهاي اكولوژيكي آبزيان، ناكافي است. نتايج مطالعه حاضر نشان مي‌دهد كه تغييرات هيدرومورفولوژي رودخانه كردان در اثر تنظيم طولاني ‌مدت جريان رودخانه، منجر به تغيير در توزيع زيستگاه‌هاي مطلوب مورفولوژيكي مي‌شود. قابل ذكر است مدل‌ MesoHABSIM، مطلوبيت و در دسترس بودن زيستگاه گونه‌هاي ماهي را براي سناريوهاي مختلف رژيم جريان و مورفولوژي رودخانه را به خوبي شبيه‌سازي كرده و نيز در پروژه‌هاي احياي اكولوژيكي رودخانه و تعيين جريان‌ زيست‌ محيطي، مي‌تواند كاربرد داشته باشد.