تحليلِ نمادهايِ حيوانيِ مرتبط با نَفْس، در حكايات و اقوال مشايخ اهل طريقت، بر مبناي طبقات‌الصوفيۀ سُلمي

به كارگرفتن نماد براي انتقالِ مفاهيمِ رمزي و همچنين به‌منظورِ تبيينِ نمادينِ رويدادها و موضوعاتي كه فراتر از درك عادي بشر هستند، در ميانِ اهل عرفان از ديرباز امري رايج بوده است. مشايخ اهل طريقت همواره در اقوال و آثارِ خويش سعي كرده اند با بهره‌گيري از رمزواره‌ها، از حقايق لايتناهي و از آن‌چه در محدودۀ فهمِ مادي‌انديش جاي نمي‌گيرد، پرده بردارند. يكي از جنبه‌هاي بسيار پيچيدۀ وجود آدمي كه در آموزه‌هاي معرفتي اهل عرفان به‌صورتي گسترده به آن توجه نشان داده شده است، نفس و انواع آن است. استفادۀ اهل عرفان از حيوانات و نماد قرار دادنِ آن‌ها براي تشريح خصوصيات نفس، از جمله موضوعاتي است كه در كلام و آثارِ مشايخ جلب توجه مي‌كند. اين پژوهش با استفاده از شيوۀ توصيفي ـ تحليلي، تجلّي نفس از طريق نمادهاي حيواني را بررسي كرده، در پيِ پاسخ به اين پرسش بوده است كه مستعمل‌ترين نمادهاي حيواني نفس كدام هستند و دليل قرار گرفتن اين حيوانات به عنوان نماد نفس چيست. نتايج حاصل از اين پژوهش مؤيد اين موضوع هستند كه حيواناتي هستند كه رمزوارۀ آنها بيشترين بسامد را در ميان اقوال عرفا در هنگام نمادپردازي از نفس به خود اختصاص داده است.