معيار كارآمد اقناع قاضي

حقوق اثبات دعوا به عنوان جزئي از فرايند دادرسي،  به مسائلي از جمله نحوه و ميزان قناعت وجدان لازم قاضي در مواجهه با ادله جهت اثبات ادعا در جريان دادرسي مي‌پردازد. ممكن است اقناع حاصل از برخي ادله مفروض باشد و قانون آن را بر وجدان دادرس تحميل نمايد. در اين صورت پرداختن به معيار اقناع فاقد موضوعيت است. در مقابل گاهي قاضي آزادي بيشتري در حصول اقناع واقعي دارد. در اين صورت لازم است معياري كارآمد براي تحقق اين اقناع مشخص شود. اين معيار  بيانگر ميزان يقين لازم براي احراز صحت ادعا است. موضوع مذكور در كشورهاي حوزه‌ كامن‌لا بيشتر مورد توجه قرار گرفته، اما در ايران و كشورهاي حوزه‌ حقوق نوشته عمدتاً به تشخيص قاضي واگذار شده يا به ارائه‌ معيارهاي كلي اكتفا گرديده است. با سنجش ميزان كارآمدي اين معيارها از حيث تأثيرگذاري بر رفتار انسان‌ها و نيز نحوه‌ توزيع بهينه‌ خطاهاي احتمالي اثبات دعوا با توجه به معيارهاي مذكور، مي‌توان استدلال كرد كه از يك سو، برخلاف تصوّر رايج، پذيرش معيارهاي چندگانه به جاي وحدت معيار مي‌تواند راهكاري كارآمد محسوب گردد و از سوي ديگر،  برخي  معيارها از جمله معيار موسوم به «ظنّي» كارآمدي بيشتري دارند.