آشكارسازي و تحليل روند خشكسالي حوضه آبخيز جازموريان در ارتباط با شاخص‌هاي جوي- اقيانوسي

ارزيابي مخاطره خشكسالي در حوضه‌هاي آبخيز سرزمين ايران واقع در كمربند خشك و نيمه خشك جهان از ابعاد مختلف اهميت ويژه اي دارد. در اين ميان نقش الگوهاي پيوند از دور در بررسي مخاطرات آب و هوايي در دهه‌هاي اخير توسط محققان مورد توجه بيشتري قرار گرفته است. در همين راستا، توجه به تغييرات رطوبتي و بررسي و تحليل خشكسالي حوضه آبخيز جازموريان نماينده يكي از زير حوضه‌هاي آبريز مركزي ايران ، هدف اين مقاله است. لذا با بررسي تغيير شاخص‌هاي طيفي رطوبتي در سالهاي اخير و تعيين شدت خشكسالي در ارتباط با شاخص‌هاي جوي – اقيانوسي با استفاده از داده‌هاي ثبت شده موجود ناهنجاري‌هاي رطوبتي بررسي شد. تحليل طيفي شاخص رطوبتي  در سه بازه زماني 2000-1985، 2013-2000 و 2020-2013 در حوضه جازموريان نشان داد كه هر دو شاخص MNDWI و NDWI در سه بازه زماني مورد مطالعه وجود خشكي و ناهنجاري‌هاي رطوبتي منفي در حوضه را نشان مي دهند و تقكيك جزييات خشكي فراهم نشد. استفاده از شاخص شدت خشكسالي هواشناسي تبخيرتعرق استاندارد SPEI حاكي از روند منفي معنادار شدت خشكسالي از سال 1999 تاكنون است. بررسي ارتباط بين شاخص شدت خشكسالي SPEI دوازده ماهه و نوسانات جوي اقيانوسي با استفاده مدل رگرسيون چندگانه انجام شد. نتايج نشان داد كه خشكسالي حوضه آبخيز جازموريان  با شاخص‌هاي جوي اقيانوسي نوسان چند دهه ي اقيانوس اطلس (AMO) و شاخص نوسان جنوبي (SOI) رابطه معنادار قويتري در سطح خطاي 5 درصد دارند و بر اساس نتايج مدل رگرسيون چندگانه، شاخص چند دهه اي اقيانوس اطلس بيش از 70 درصد خشكسالي حوضه آبخيز جازموريان را تبيين مي‎كند. تحليل همديد خشكسالي نشان داد كه شرايط پايداري و  جريان مداري جو در طي فاز گرم نوسان AMO باعث فرونشيني و شرايط پايداري هوا شده و بر شدت خشكسالي در حوضه آبخيز جازموريان در فاز گرم از سال 1999 تاكنون افزوده است.