اثر مبداء بذر و تلقيح ميكوريزي بر مشخصه‌هاي رويشي و فيزيولوژيكي نهال‌هاي فندق در منطقه فندقلو

يكي از دلايل مهم عدم موفقيت پروژه هاي نهال كاري با گونه فندق، تغييرات اقليمي و به دنبال آن تنش هاي ناشي از خشكي در سال هاي اوليه رويش است. اين تحقيق با هدف احياء و توسعه توده‌هاي جنگلي تخريب شده فندق در شرايط ديم در جنگل فندقلوي اردبيل انجام شد. بدين منظور، در اوايل ارديبهشت‌ 1395در نهالستان فندقلوي اردبيل، نو نهال‌هاي فندق توليد شده از سه مبداء بذري شامل فندقلو ( جنگل فندقلوي اردبيل)، مكش (جنگل آق اولر گيلان) و مكيدي (جنگل ارسباران)، با قارچ‌هاي Rhizophagus irregularis و نيز مايه ‌تجاري Myco‌ root (حاوي قارچ ميكوريزي آربوسكولار ،R.irregularis و G. Etunicatum ،Glomus mosseae) تلقيح شدند. سپس، در فروردين‌ 1396، نهال‌هاي يكنواخت يكساله فندق به اراضي حاشيه جنگل فندقلو (مساحت 6075 مترمربع) منتقل و به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط ديم مورد آزمايش قرار گرفتند. نتايج پس از چهار سال نشان داد كه نهالهاي ميكوريزي، توليد شده از بذرهاي هر سه مبداء، در اغلب صفات مورد بررسي از اندازه‌هاي بزرگتري نسبت به نهال هاي تلقيح نشده برخوردار بودند. بيشترين مقدار كلنيزاسيون ريشه نهال‌ها (51.9 درصد)، و همچنين، بزرگترين اندازه‌هاي اغلب متغيرهاي اندازه‌گيري شده به نهال‌هاي مبدا فندقلو تلقيح شده با قارچ R. irregularis اختصاص داشت. طوري‌كه زنده‌ماني 52.7 درصد، رويش قطر يقه 82.1 درصد، رويش ارتفاع 58.9 درصد، هدايت روزنه‌اي152.2 درصد، كارائي مصرف آب 272.9 درصد و محتواي كلروفيل 63.6 درصد نسبت به شاهد (نهال‌هاي غير ميكوريزي مبدا فندقلو) افزايش داشت.براي توليد نهال فندق در نهالستان و كاشت آن در عرصه‌هاي تخريب شده اين منطقه، نهال توليد شده از مبداء بذر فندقلو همزيست شده با قارچ R. irregularis ، نسبت به نهال‌هاي با مبداء بذري مكش و مكيدي تلقيح شده با مايه تجاري Myco‌ root ارجحيت دارد.