واكاوي خشك‌سالي و قحطي در نواحي شمالي خليج‌فارس و واكنش‌ها نسبت به آن (1317-1324ش)

ايران با توجه به موقعيت جغرافيايي خود با خشك‌سالي‌ها و قحطي‌هاي زيادي در طول تاريخ مواجه بوده است. يكي از اين موارد خشك‌سالي و قحطي گسترده و فراگير در نواحي شمالي خليج‌فارس در فاصله سال‌هاي ۱۳۱۷ تا ۱۳۲۴ ش بوده است. با وجود پژوهش‌هايي چند در اين زمينه، تصويري ناقص از اين بحران توسط پژوهشگران فراهم شده است. اين پژوهش در پي آن است تا بازتاب اين بحران در نواحي شمالي خليج‌فارس واقع در استان‌هاي هفتم و هشتم در دوره زماني مذكور را بررسي نموده و اقدامات انجام‌شده در قبال اين بحران را بررسي نمايد. اين پژوهش به روش توصيفي‌تحليلي و با تكيه بر منابع كتابخانه‌اي، اسناد آرشيوي، نشريات و منابع محلي نويافته انجام شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد اين بحران در نشريات آن دوره، اسناد دولتي و كتب خاطرات در قالب گزارش كمبود شديد مواد غذايي، ناامني، مرگ‌ومير فراگير و مهاجرت گسترده، انعكاس قابل‌توجهي يافته است. بااين‌حال مراجعه به همين منابع نشان مي‌دهد دولت مركزي بنا بر عوامل مختلف نتوانست نقش مؤثري در كنترل اين خشك‌سالي و قحطي ايفا كند. در همين رابطه درخواست كمك از متفقين براي تأمين ارزاق نيز چندان نتيجه بخش نبود. هرچند در مواردي اقداماتي توسط آن‌ها انجام شد. در مقابل، نقش بخشي از اقشار اجتماعي نواحي درگير در اين بحران، در كاستن از رنج مردم مؤثر و قابل‌توجه بوده است.