تأملي در سياست نوعثماني‌گري تركيه و دشواري‌هاي آن براي ايران

در اين نوشتار مي‌خواهيم با درنظرگرفتن مسائل تاريخي و توجه به سير دگرگوني سياست حاكم بر دولت تركيه، بحث نوعثماني‌گري را كه به گفتماني برجسته در سياست خارجي اين دولت تبديل شده است واكاوي كنيم. نوعثماني‌گري با نوكردن خاطرۀ قلمروي امپراتوري، ذهن و قلم بسياري از دانشوران و مفسران را به‌خود جلب كرده است. ادعاي نوعثماني‌گري مجادله‌برانگيز است. به‌ همين دليل نيز آرا و تفسيرهاي متعددي در مورد آن وجود دارد. گذار از مرزهاي ملي و آنچه سايكس- ‌پيكو به نام دولت ـ ملت به يادگار نهاد؛ به‌دور از مجادله نيست. بدين‌سان، در بسياري از پژوهش‌ها با توجه به قلمروي سرزميني كه از سياست نوعثماني‌گري تصور مي‌شود؛ چنان رويكردي را در تناظر با خواست دولت تركيه براي گسترش اقتدار منطقه‌اي و حتي سرزميني تفسير كرده‌اند. در اين نوشتار خوانشي متفاوت از سياست نوعثماني‌گري داريم و در برابر پرسش چرايي گرايش نخبگان سياسي تركيه به نوعثماني‌گري و دشواري اين سياست براي ايران، اين فرضيه مطرح مي‌شود كه «چنين سياستي، پاسخي به بحران‌هاي دروني تركيه است و بيش از آنكه تهديدي براي قلمروي سرزميني و هويتي ايران باشد؛ تدبير يا چاره‌انديشي براي رفع بحران‌هاي هويتي دروني تركيه و نشانه‌اي از ناكامي ملي‌گرايي قومي (ترك‌گرايي) است». روش پژوهش كيفي است و ضمن بهره‌گيري از نظريۀ سازه‌انگاري، درنظرگرفتن مسائل تاريخي و تحليل گفتار ايده‌هاي بانيان انديشۀ نوعثماني‌گري فرضيۀ نوشتار را بررسي مي‌كنيم.