خاتم‌الاوليا: بررسي تأثير ابن‌عربي بر ابن‌ابي‌الجمهور در كتاب مجلي مرآه المنجي

كتاب مجلي مرآه المنجي في الكلام والحكمتين والتصوف كتابي كلامي است كه در آن به‌وضوح تأثير ابن‌عربي و تعاليمش ديده مي‌شود و به نوعي تلفيق مباحث كلام و فلسفه با رنگ و بوي عرفان و قواعد سير و سلوك متصوفه است. اين كتاب با ملاك قراردادن معارف و كلام تشيع از يك سو، و تأثيرپذيري از تعاليم عرفا، خصوصاً ابن‌عربي، از سوي ديگر، سعي در تبيين كلام شيعي، خصوصاً بحث ولايت، دارد. مباحث اين كتاب متأثر از عرفاي مسلمان، به‌ويژه عقيده ابن‌عربي و شارحانش، خصوصاً سيد حيدر آملي، است، به نحوي كه مي‌توان او را ادامه‌دهنده تفكر تقارب حكمت شيعي و عرفان ابن‌عربي دانست. گرچه در مباحث انسان كامل و بحث قطب و ولايت به‌شدت متأثر از ابن‌عربي است، اما برداشت ابن‌ابي‌الجمهور از عبارات ابن‌عربي در باب خاتم‌الاوليا شبيه برداشت سيد حيدر آملي از عبارات ابن‌عربي است كه خاتم ولايت مطلقه را حضرت علي (ع) و خاتم ولايت مقيده را حجه بن الحسن (ع) مي‌داند. در اين مقاله با محور قراردادن كتاب مجلي مرآه المنجي به دنبال تبيين تأثير ابن‌عربي در مباحث اين كتاب، خصوصاً بحث ولايت و خاتم‌الاوليا، هستيم.