گونه شناسي آماري بيماري هاي سلاطين سلجوقي؛ تحليلي بر نسبت نوع مرگ با طول عمر و دوام سلطنت (590 – 431 ق)

زمينه و هدف: در سال 431 ق خاندان ترك تبار سلجوقي موفق شدند بعد از 13 سال زورآزمايي با غزنويان، آن ها را بطور قطعي در پيكار دندانقان شكست دهند و بنياد حكومتي را بگذارند كه تا سال 590 ق استمرار يافت. در دوره 159 ساله حاكميت سلجوقيان بر ايران، 15 تن از اعضاي اين خاندان به صورت رسمي به قدرت رسيدند. غالب حاكمان اين دودمان، درنتيجه ابتلاي به بيماري هاي گوناگون درگذشتند. برخي از آنان نيز در جريان منازعات داخلي به منظور كسب قدرت، يا در روند مقابله با دشمنان خارجي سلطنت، كشته شدند. به جز چند استثنا، مرگ هر دو گروه و به ويژه سلاطيني كه به مرگ غيرطبيعي درگذشتند، در سنين پايين رخ داد. اين مسئله موجب شد كه اكثر حاكمان اين دودمان، سلطنت ناپايداري داشته باشند. در پژوهش پيش رو تلاش شده، چگونگي مرگ سلاطين سلجوقي و نسبت ميان نوع مرگ اين حاكمان، با مدت زمامداري و حيات آنان، مورد بررسي قرار گيرد. مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر با استفاده از روش آماري، مهم ترين منابع عصر سلجوقي در جهت دستيابي به اهداف تحقيق، مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفته است.يافته‌ها: اغلب سلاطيني كه به مرگ طبيعي فوت كردند، سابقه ابتلا به امراض متعددي را داشتند؛ اما در نتيجه ابتلا به يك بيماري خاص فوت كردند. مهم ترين اين بيماري ها عبارت بودند از قولنج، بواسير، سل، تب محرقه، آبله، رُعاف و امراض مقاربتي. گروهي كه به مرگ غيرطبيعي درگذشتند، نيز بعضاً سابقه ابتلا به برخي از امراض را داشتند؛ با اين حال پيش از آنكه در نتيجه بيماري فوت كنند، توسط مخالفان و رقباي خود كشته شدند. طول عمر و دوام سلطنت آن دسته از حاكماني كه به مرگ طبيعي درگذشتند، بيشتر از گروه دوم بود.ملاحظات اخلاقي: در فرايند انجام اين پژوهش، ضمن رعايت اصل امانت داري در استفاده از منابع، از ارائه تحليل هاي غيرعلمي و مغرضانه  خودداري شده است.نتيجه‌گيري: از ميان 15 سلطان سلجوقي، 10 تن به علت ابتلا به امراض گوناگون درگذشتند. بيماري قولنج با سه مورد، بيماري هاي سل و تب هر كدام با دو مورد و ساير امراض با يك مورد، باعث مرگ اين گروه از سلاطين شدند. ميانگين عمر اين گروه 38 سال و ميانگين سلطنت آنان 15.3 سال است. اگرچه از ميان پنج سلطان ديگر سلجوقي، دو تن داراي بيماري قبلي بودند، اما هر پنج تن به مرگ غيرطبيعي و توسط مخالفانشان كشته شدند. سه تن آنان توسط مدعيان قدرت مسموم شدند و دو سلطان ديگر در نبرد با مخالفان خارجي سلطنت به زخم شمشير به قتل رسيدند. ميانگين عمر اين گروه 36 سال و ميانگين سلطنت آنان 9.03 سال بود.