مولفه‌هاي گفتماني قلمروگستري ژئوپليتيكي خلافت اسلامي در عصر خلفاي راشدين از نظر لاكلا و موفه

مقدمه: يكي از مهم‌ترين رويكردهاي ژئوپليتيك انتقادي، شناخت عملكرد گفتمان‌ها در ظهور كنش‌هاي ژئوپليتيك واحدهاي سياسي است. در اين رويكرد قلمروگستري ژئوپليتيك معنايي دارد كه مفسر مي‌بايست آن را با توجه به مولفه‌هاي برساختي درون متن فهم نمايد. از منظر لاكلا و موفه اين متن ژئوپليتيك، در مقطعي از تاريخ بوسيله گفتمان اجتماعي-سياسي ساخت‌مند شده و از منظر هويتي در تمايز با ديگر گفتمان‌ها معنا يافته است. بنابراين هويت‌شناسي گفتمان و تفسير پيامدهاي اقتصادي-سياسي آن از اركان ضروري مطالعات ژئوپليتيك گفتماني است. در اين راستا الگوي قلمروگستري عصر خلفاي راشدين بين سال‌هاي 11 تا 35 هجري قمري زمينه‌ساز گسست معنايي با پارادايم سياست ژئوپليتيك عصر رسول اكرم(ص) بود. چرا كه در عصر پيامبر اسلام(ص) گسترش مرزهاي جهان اسلام براي گسترش آموزه‌هاي اسلامي تفسير مي‌شد كه با الگوي گفتماني قلمروگستري عصر خلفاي راشدين متمايز بود. در اين پژوهش كوشش شده تا مولفه‌هاي گفتماني موثر بر ايجاد سياست قلمروگستري در دوره حاكميت خلفاي راشدين از منظر لاكلا و موفه مورد تحليل قرار گيرد. در اين راستا در مرحله اول چگونگي برساخت هويت و اقتصاد سياسي از طريق قدرت سياسي از منظر تئوريك بررسي مي‌شود. سپس مولفه‌هاي گفتماني قلمروگستري سياست ژئوپليتيك در عصر خلفاي راشدين و تبديل آن به عنوان رسالت ديني بيان مي‌شود. نتيجه‌گيري: يافته‌هاي تحقيق نمايانگر آن است كه در دوره خلفاي راشدين با شكل‌گيري دال مركزي گسترش قلمرو اسلامي به مثابه رسالت ديني، گونه‌اي از غيريت‌سازي در گفتمان سياست ژئوپليتيك حكومت اسلامي شكل گرفت كه دفاع و گسترش مرزهاي امت اسلامي در برابر غيرمسلمانان به امري قدسي بديل شد. ضمن اينكه رشد ثروت حاصل از قلمروگستري در ميان صحابه و نيز مسلمانان نخستين در تبديل‌شدن قلمروگستري به مثابه دال مركزي گفتمان خلفاي راشدين موثر بود. از اين نظر، خلافت اسلامي براي كسب رضايت هرچه بيشتر ساير طوايف مسلمان، آنها را به حضور در فتوحات سرزميني دعوت و بهره‌مندي بيشتر از غنايم را منوط به حضور در جنگ و كسب پيروزي در فتح سرزمين‌هاي جديد مي‌ دانست.