مطالعه عوامل مؤثر بر ظهور فساد اداري و الگوهاي پيشگيري از آن به روش استقرايي فراتركيب كيفي

زمينه و هدف: فساد اداري همان سوءاستفاده از مقام، موقعيت و قدرت عمومي-دولتي واگذارشده به فرد براي منافع شخصي است. مطابق گزارش سازمان شفافيت بين الملل ( 2021 ) و پژوهشها (بازه زماني 1383 تا 1401 )، فساد اداري در ايران روندي افزايشي داشته است. هدف اصلي پژوهش، مطالعه عوامل مؤثر بر ظهور فساد اداري و الگوهاي پيشگيري از آن است.روش: روش پژوهش از نوع استقرايي فراتركيب كيفي در بازه زماني 1383 تا 1401 است كه به روش نمونه گيري غير احتمالي (تعمدي) از 80 سند تحقيقي طي هفت مرحله الگوي سانردوسكي و باروسو 43 نمونه پژوهشي با رعايت ملاك ورود (داشتن متغيرهاي مستقل علمي، روايي و پايايي پژوهش، مجله معتبر علمي) انتخاب شد. اين روش شامل هفت گام است كه به ارزيابي و تحليل نظام مند نتايج پژوهش هاي پيشين درباره موضوعي خاص (فساد اداري) مي پردازد و اين امكان را به محقق مي دهد تا با روشي ساختارمند از نتايج مطالعات مرتبط با موضوع تحقيق براي طرح الگوي جامع و تركيبي (با رعايت روايي علمي) استفاده كند.يافته ها: نتايج پژوهش نشان مي دهد كه عوامل سازماني، فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي، سياسي، قانوني و عوامل جمعيتي در ظهور فساد اداري نقش مهمي دارد. هم چنين مهمترين و عمومي ترين الگوهاي پيشگيري از فساد در ايران شامل عوامل سازماني (چابك سازي سازماني، اصلاح روشهاي قانوني، كنترل سازماني)، فرهنگي (آموزشي، فرهنگ سازي، شفافيت رسانه اي، اخلاقي)، اقتصادي (شغلي و رفاهي) اجتماعي (سرمايه اجتماعي و حكمراني متعالي)، سياسي (حزبي و اجرايي) و رواني (فضاي شغلي و هويتي- فردي)است.نتيجه گيري: فساد اداري مطابق نتايج پژوهش، شكلي از بي سازماني اجتماعي- محيطي (كاهش قواعد كنترلي و آنومي سازماني( است كه در اثر كاهش سرمايه اجتماعي (مشاركت، اعتماد، تعلق، تعهد، حساسيت، انسجام و باورهاي ديني- ارزشي) رخ مي دهد.