ساخت، اعتباريابي، رواسازي و هنجاريابي مقياس‌هاي سود و زيان به عنوان عاملي براي تبيين چرايي انجام دادن و ندادن رفتارهاي اخلاقي در موقعيت‌هاي گوناگون زندگي

اين پژوهش با هدف ساخت، اعتباريابي، رواسازي و هنجاريابي مقياس هاي سود و زيان به عنوان عاملي براي تبيين چرايي انجام دادن و ندادن رفتارهاي اخلاقي در موقعيت هاي گوناگون زندگي انجام شد. در اين پژوهش از روش تركيبي (از نوع طرح اكتشافي) استفاده شد. در مرحله اول (بخش كيفي) با روش پژوهش كيفي از نوع پديدارشناختي، ابتدا با 222 نفر مصاحبه (مصاحبه ساختاريافته) انجام شد. روش نمونه گيري در دسترس و براساس اشباع نظري بود. براي تجزيه و تحليل اطلاعات حاصل از مصاحبه ها از روش تحليل محتواي آشكار استفاده شد. نتايج دو عامل سود (سود روانشناختي و سود موقعيتي) براي چرايي انجام دادن و دو عامل زيان (زيان روانشناختي و زيان موقعيتي) براي چرايي انجام ندادن رفتارهاي اخلاقي را نشان داد. در مرحله دوم (بخش كمي)، براساس كدگذاري و تدوين مضامين اطلاعات حاصل از بررسي مصاحبه ها، دو مقياس سود (33 گويه اي) و زيان (26 گويه اي) براي اندازه گيري عامل هاي شناسايي شده ي سود روانشناختي، سود موقعيتي، زيان روانشناختي، و زيان موقعيتي ساخته شدند. سپس براساس روش نمونه گيري تصادفي خوشه اي چندمرحله اي تعداد 1093 نفر دانش آموز دبيرستاني مقطع متوسطه دوم (515 نفر دختر و 578 نفر پسر) در شهر همدان در پژوهش شركت كردند. براي بررسي روايي ابزار از روش هاي تحليل عاملي اكتشافي، روايي محتوايي و روايي همزمان و براي بررسي پايايي آن از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شد. نتايج تحليل عامل اكتشافي، 4 عامل سود روانشناختي، سود موقعيتي، زيان روانشناختي و زيان موقعيتي را نشان داد. ضريب پايايي ابزار با استفاده از ضريب آلفاي كرونباخ براي كل مقياس سود 0.954 و براي خرده مقياس هاي سود روان‌شناختي و سود موقعيتي به ترتيب 0.918 و 0.934 و ضريب آلفاي كرونباخ براي كل مقياس زيان 965 /0 و براي خرده مقياس هاي زيان روان‌شناختي و زيان موقعيتي به ترتيب 0.949 و 0.928 به‌دست آمد. بر پايه يافته هاي پژوهش مي توان گفت كه مقياس هاي سود و زيان از روايي و پايايي مناسبي برخوردار است و مي تواند در موقعيت هاي گوناگون كاري، تحصيلي، اجتماع، خانوادگي، سياست، و اقتصاد در رابطه با علت انجام دادن و انجام ندادن رفتارهاي اخلاقي به كار برده شود.