اعطاي اختيار خروج به بيمه‌شدگان صندوق بازنشستگي سازمان تأمين اجتماعي ايران و تأثير آن بر پايداري صندوق

صندوق هاي بازنشستگي جمعي در صورت مشاركت همگاني مزيت هاي فراواني از جمله مخزن ريسك بزرگتر و امكان توزيع ريسك بين فردي و بين نسلي و همچنين صرفه هاي ناشي از مقياس و هزينه هاي اداري كمتر را به همراه دارند. اما دهه هاست كه اين مهم با مشاركت اجباري تحقق يافته در حالي كه اين شكل سنتي اجباري ديگر تناسبي با آينده كار ندارد. در اين راستا، بسياري از كشورها سياستي تركيبي از اجبار و اختيار به شكل طرح هاي ثبت نام خودكار و سپس اعطاي اختيار خروج را به كار گرفته و به نظر موفق بوده اند. اما بكارگيري اين طرح ها به اين معني است كه پايداري مالي ديگر وابسته به انگيزه هاي افراد براي مشاركت يا خروج خواهد بود. اين مقاله با فرض اين كه به بيمه شدگان سازمان تأمين اجتماعي يك بار و در يك زمان معين فرصت خروج داده شود تلاش مي كند تا انگيزه هاي افراد براي خروج از اين صندوق را مورد بررسي قرار دهد. براي اين منظور نيز از روش قيمت گذاري اختيارات استفاده شد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهند كه افراد در حال حاضر حاضرند حتي تا 60 درصد كسري تعهدات بلندمدت را بپذيرند تا از ديگر مزيت هاي آن از جمله درآمد سرمايه گذاري اندوخته پيشينيان يا توزيع ريسك بين فردي و بين نسلي منتفع شوند. همچنين مشاهده شد كه افزايش نرخ اندوخته، كاهش تعهدات، افزايش دارايي ها و افزايش نرخ بازده سرمايه گذاري ها موجبات تشويق به مشاركت و كاهش انگيزه خروج را فراهم مي كنند. كاهش نرخ تعلق پذيري كه در حال حاضر بسيار بالاست، افزايش نرخ حق بيمه، افزايش سن بازنشستگي، افزايش سرعت تعديل و جبران كسري نيز چون به ضرر بيمه شدگان است اثر مستقيم منفي بر انگيزه مشاركت داشته و خروج را تحريك مي كنند، اما بايد توجه داشت كه اين عوامل در نهايت موجب كاهش تعهدات و افزايش نرخ اندوخته خواهند شد و از آن طريق با كاهش انگيزه خروج به پايداري طرح كمك خواهند كرد.