نقش عدوان در جنايات به تسبيب؛ با تاكيد بر تنقيح مواد قانون مجازات اسلامي

در جنايات به تسبيب، مرتكب مستقيما صدمه بدني را وارد نمي كند. بلكه سببي را واسطه ارتكاب جنايت مي نمايد. در اين جنايات، بر خلاف برخي نظام هاي حقوقي كه جهت احراز رابطه استناد ميان رفتار مسبب و صدمات بدني، وجود تقصير را لازم مي دانند، در فقه اماميه، ملاك اصلي « عدوان » است. با استقراء احكام جزئي موجود در باب موجبات ضمان از كتب فقهي مي توان « عدوان » را رفتار غير مجاز تعريف نمود. از اين طريق مي توان دو قاعده كلي در رابطه با نقش « عدوان » در اين گونه جنايات را تبيين نمود. نخست، قاعده « عدم ضمان مالك در ملك خود الا با ثبوت عدوان ». دوم، قاعده « ضمان مرتكب در غير ملك خود الا به موجب مسقطات ضمان ». قانون مجازات اسلامي، در فصل ششم از كتاب ديات، درباره موجبات ضمان، به ترجمه مسائل و احكام مربوطه از كتب فقهي به صورت احكام جزئي بسنده نموده و به نقش عدوان در جنايات به تسبيب نپرداخته است. در اين پژوهش سعي شده تا با روش توصيفي تحليلي، قواعد كلي مربوطه تنقيح شود و زمينه علمي براي رفع اين نقيصه‌ تقنيني فراهم شود.