تجزيه ضرايب مسير صفات مرتبط با عملكرد دانه در ژنوتيپ‌هاي مختلف گندم تحت شرايط آبياري نرمال و تنش خشكي

به منظور تعيين همبستگي و روابط بين صفات مختلف در گندم نان، 30 ژنوتيپ به عنوان فاكتور فرعي تحت آزمايش كرت هاي خرد شده در طرح بلوك هاي كامل تصادفي در مزرعه با سه تكرار در شرايط آبياري نرمال و تنش خشكي در سال 96 1395 بررسي شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين ژنوتيپ‌ها از نظر اكثر صفات مورد مطالعه اختلاف معني‌دار وجود داشت. اثر متقابل ژنوتيپ× تنش براي كليه صفات، به جز وزن هزار دانه معني‌دار بود، كه بيانگر تأثير متقابل ژنوتيپ و محيط بود. از نظر عملكرد دانه تحت شرايط نرمال، ژنوتيپ‌هاي c 94 3 و حيدري به ترتيب با ميانگين‌هاي 437 و 427 گرم در مترمربع به عنوان برترين ژنوتيپ ها‌ شناخته شدند. تحت شرايط تنش خشكي در مرحله گلدهي، ژنوتيپ‌هاي cd 4 و cd 6 به ترتيب با ميانگين‌هاي 104 و 108 گرم در مترمربع كمترين عملكرد دانه را به خود اختصاص دادند. بر اساس نتايج رگرسيون چندگانه ، در شرايط آبياري مطلوب صفات مساحت برگ پرچم، تراكم سنبله، تعداد روز تا 50% گلدهي و طول سنبله (0/466=R2)، و در شرايط تنش، صفات سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه و عملكرد كاه (0/736=R2) بيشترين تغييرات عملكرد دانه را توجيه كردند. بر اساس نتايج تجزيه مسير، صفات مساحت برگ پرچم، تراكم سنبله و طول سنبله در شرايط مطلوب و صفات سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه و عملكرد كاه در شرايط تنش اثر مستقيم و مثبت بر روي عملكرد دانه نشان دادند. به طور كلي در شرايط نرمال صفات تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، مساحت برگ پرچم، تراكم سنبله و طول سنبله و در شرايط تنش صفات تعداد دانه در سنبله، سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه و عملكرد كاه تعيين كننده عملكرد دانه بودند.