اثر محلول‌پاشي اسيد ساليسيليك و پرولين بر رشد و ميزان اسانس گياه دارويي زرين‌گياه (Dracocephalum kotschyi Boiss.) تحت شرايط كم‌آبياري

در شرايط خشك سالي چند دهه اخير، استفاده از روش هاي علمي و جديد براي افزايش رشد و ميزان موثره گياهان دارويي و معطر امري ضروري است. اين پژوهش، به منظور بررسي اثر محلول‌پاشي اسيد ساليسيليك و پرولين بر ويژگي‌هاي مورفو-فيزيولوژيكي و ميزان اسانس گياه دارويي و معطر زرين گياه (Dracocephalum kotschyi Boiss.) از تيره نعناعيان، در شرايط مختلف رطوبتي خاك در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان چهارمحال و بختياري در دو سال زراعي (98-99 و 98-97) اجرا شد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي آزمايش شامل عامل آبياري در دو سطح آبياري مطلوب يا شاهد (بدون تنش يا آبياري در 30 درصد تخليه رطوبتي از ظرفيت زراعي F.C.) و كم آبياري (آبياري پس از 50 درصد تخليه رطوبتي از F.C.) و عامل محلول‌پاشي برگي در سه سطح شاهد (محلول پاشي حلال يا آب) و محلول پاشي اسيد ساليسيليك و پرولين با غلظت هاي 1 ميلي مولار در نظر گرفته شد. نمونه هاي اسانس از اندام هوايي در اوايل گل دهي به روش تقطير با آب استخراج شدند. مطابق نتايج، بيشترين ميزان كلروفيل هاي a، b و كل (به ترتيب 0.96، 0.45 و 1.39 ميلي گرم در گرم) در تيمار كم آبي مشاهده شد. همچنين، اعمال تيمار كم آبي باعث افزايش 70 درصدي مقدار پرولين نسبت به شاهد شد؛ در حالي كه تأثير معني‌داري بر صفات مورفولوژيكي ارتفاع گياه، قطر ساقه و وزن خشك گياه نشان نداد. محلول پاشي اسيدساليسيليك به عنوان يك عامل دفاعي در برابر تنش كم آبي سبب كاهش اثرات منفي تنش بر ميزان اسانس، پرولين و كلروفيل هاي a، b و كل شد. بيشترين و كمترين ميزان اسانس به ترتيب در محلول پاشي پرولين (1.12 ميلي ليتر در 100 گرم وزن خشك) و شاهد (0.84 ميلي ليتر در 100 گرم وزن خشك) به دست آمد. در نهايت، استفاده از اسيد ساليسيليك در شرايط كمبود رطوبت براي كاهش اثرات منفي تنش و افزايش ميزان اسانس زرين گياه توصيه مي‌شود.