مطالعۀ شيوۀ برساخت معناي معلوليت در سينماي ايران و هاليوود

در عصر كنوني رسانه ها به عنوان يكي از منابع اصلي شناخت و كسب اطلاعات قلمداد مي شوند و ابزاري براي انتقال نگرش ها و ديدگاه ها نسبت به انواع گروه هاي اجتماعي هستند. در پژوهش حاضر، فيلم هاي سينمايي و گروه اجتماعي معلولين مورد مطالعه قرار گرفته اند. فيلم به عنوان يكي از منابع شناخت در درك و همچنين تعامل با شرايط و ويژگي هاي افراد داراي معلوليت از ارزش ويژه اي برخوردار است. سه فيلم سينمايي ايراني «حوض نقاشي»، «اينجا بدون من»، «بچه هاي ابدي»، و سه فيلم سينمايي هاليوودي «من پيش از تو»، «من سم هستم» و «مرد باراني» براي پاسخ به پرسش اصلي مبني بر چگونگي برساخت معلوليت در سينما و كليشه هاي موجود در تصاوير بازنمايي شده از افراد داراي معلوليت، انتخاب شدند. به اين منظور از رويكرد بازنمايي استورات هال و مفهوم داغ ننگ گافمن بهره برديم و با كمك روش تحليل روايت گريماس، فيلم هاي منتخب را مورد ارزيابي قرار داديم. يافته هاي پژوهش نشان داد كه به طور كلي كليشه هاي منفي از افراد داراي معلوليت، همچنان درونماية اساسي پرداختن به اين گروه در سينما به شمار مي رود. اگرچه فيلم هاي هاليوودي رويكرد انتقادي تري اتخاذ كرده اند اما همچنان شاهد كليشه هايي مانند: ترحم برانگيز، بار اضافي و تحميل به جامعه، ترس از معلولان و پيامدهاي آن و انزواگرايي در شخصيت پردازي معلولان هستيم. در مجموع، تحليل كاركرد كنش نشان داد كه معلولان به تصوير كشيده شده، كاركرد مخالف را در روايت دارند؛ از اين مسأله مي توان نتيجه گرفت كه نگاه به معلولان، اغلب مانند سد و مانعي در رسيدن فاعل يا قهرمان به خواسته و آرزوي ش بازنمايي شده است.