سير سلوك در عرفان خراسان تا رجعت به سنّت نخست در قرن هفتم

در اين پژوهش ابتدا سنّت سلوك خراساني در ميان انواع سنّتها ارزيابي شده، و به ويژگيهاي مهمِ آن همچون تأكيد بر رياضت، سكر، شطح و فناي در پير اشاره شده است. آن گاه براي ترسيم اين سلوك پويا در زمينه عرفان خراساني به سه نقطه عطف مهم در مسير تحوّلاتِ آن توجه شده است: نخست، شكل‌گيري اوليه توسط شخصيت هايي چون احمد غزالي، بنيانگذار عرفان عاشقانه. در اين مرحله، پيران خراسان پس از تعريف مباني نظري و سلوكي خود، رفته رفته به نظام خانقاهيِ تعريف شده اي تن دادند كه پايه هاي اصلي سلوك در آن، رياضت و چلّه نشيني هاي مستمر بود. دوم، پويايي و شكوفايي توسط نجم‌الدين كبري، بنيانگذار سلوك شُطّار. در اين مرحله، گرچه تلاش اين بود كه شيوه اي ميانه در سلوك اتخاذ شود، نقش پررنگ نظام رياضتها و آداب مستحكم خانقاهي مانع بود كه تغييري اساسي رقم بخورد. مرحله سوّم، بازگشت به سنّت نخست توسط شخصيتي چون شمس تبريزي در قرن هفتم است. او اتّكاي سلوك خراسان را به نظام خانقاهي انحرافي جدّي دانست و آن را به وابستگي به ولايت معنوي مشايخ و آموزه فناي در پير سوق داد. روش پژوهش، توصيفي و تحليلي و به منابع كتابخانه اي مستند است.