بررسي تغييرات تبخير و تعرق گندم آبي پاييزه در ايران تحت شرايط تغيير اقليم

با توجه به محدوديت هاي دسترسي به منابع آب در ايران و به منظور برنامه ريزي و مديريت بهره وري آب در بخش كشاورزي، آگاهي از ميزان تبخير و تعرق گياهان تحت‌تأثير تغيير اقليم بسيار اهميت دارد. هدف اين مطالعه، بررسي تغييرات تبخير و تعرق گندم آبي پاييزه در ايران تحت شرايط تغيير اقليم به منظور انجام برنامه ريزي هاي سازگار با شرايط اقليمي آينده بود. به اين منظور، با استفاده از داده هاي مدل گردش عمومي جو CCSM4 و با توجه به طول دورۀ رشد و ضريب رشد گياهي محصول گندم آبي، مقادير تبخير و تعرق محصول در دورۀ پايه 2005-2020 و دو دورۀ آينده (2060-2021 و 2061-2100) در دو سناريوي RCP4.5 و RCP8.5 برآورد، نقشه-هاي مربوطه تهيه و الگوهاي فضايي پديده بررسي شد. نتايج تحقيق نشان داد، تبخير و تعرق گندم آبي پاييزه در ايران در دورۀ آينده در مقايسه با دورۀ پايه حدود 6 درصد افزايش خواهد يافت كه اين افزايش در آيندۀ دور (2061-2100) بيشتر از آيندۀ نزديك (2021-2060) و در ماه‌هاي مختلف دورۀ كشت در سناريوي RCP8.5 بيشتر از سناريوي RCP4.5 خواهد بود. بيشترين مقدار ماهانۀ تبخير و تعرق در سناريوهاي RCP4.5 و RCP8.5 مربوط به ماه مه به ترتيب به ميزان 153 و 162 ميلي متر است. ماه-هاي اُكتبر و نوامبر كه ماه‌هاي آغازين دورۀ كشت هستند نيز كمترين ميزان افزايش تبخير و تعرق را در آينده به‌ ميزان تقريبي 14 ميلي متر خواهند داشت. مقدار تبخير و تعرق گندم آبي در دورۀ رشد در سطح كشور از 330 تا 971 ميلي‌متر در دورۀ پايه تا 340 تا 1025 ميلي‌متر در آيندۀ دور در سناريوي RCP8.5  متفاوت است. افزايش تبخير و تعرق در آينده بسياري از برنامه ريزي ها را در زمينۀ تأمين آب محصول گندم در كشور به چالش خواهد كشيد؛ ازاين رو لزوم توجه به نياز آبي در سال هاي آينده به خصوص در ماه هاي آوريل و مه كه اوج فعاليت و رشد گياه و زمان حداكثر نياز آبي است، ضروري است.