بررسي اختلافات صرفي واژگان قرآني در مدارس قِرائي

محققان علوم قرآني دربارۀ اختلاف قرائت برخي واژگان قرآني، به‌دلايل مختلفي مانند فقدان قواعد مدوّن نقطه‌گذاري و إعراب در سده‌هاي نخستين هجري اشاره كرده‌اند. اين دلايل در منابع كهن، به‌ويژه در آثاري با عنوان «حجه القرائات»، به‌تفصيل مورد بحث و بررسي قرار گرفته‌اند. بر اساس اين منابع، اختلاف قرائات در ظاهر يا ريشۀ برخي واژگان را مي‌توان بر اساس قواعد دستور زبان عربي و نيز با توجه به سياق معنايي و ساختاري آيات توجيه علمي نمود. در جستار حاضر، تلاش نموديم تا اختلافات صرفي قراء مشهور ده‌گانه را در چهارده قسم تقسيم‌بندي كنيم و سپس بر اساس منابع كهن قرائي، بر صحت آنها استدلالات آوامعناشناختي مختلفي را ارائه نماييم. مراد از اختلافات صرفي، اختلاف در خوانش كلماتي است كه تحليل آنها مربوط به علم صرف مي‌شود. برخي از اين اقسام چهارده‌گانه عبارتند از: اختلاف در تذكير و تأنيث، اختلاف در ريشۀ افعال ثلاثي مجرد، اختلاف در اوزان افعال ثلاثي مزيد، اختلاف در اوزان اسامي مختلف، اختلاف در ثلاثي مجرد يا ثلاثي مزيدبودن برخي افعال. اين اختلافات را در قرائت قراء ده‌گانه بررسي خواهيم نمود و از اين جهت، پژوهش حاضر را مي‌توان پژوهشي جامع تلقي نمود؛ چراكه صرفاً به قراء سبعه اكتفا نكرده است. روش پژوهش حاضر به‌صورت كتابخانه‌اي و بنيادي است. تحليل علمي و ادبي اختلاف قرائات هم در راستاي تبيين اعجاز زبان‌شناختي قرآن است و هم عدم تحريف لفظي و معنوي قرآن را به اثبات مي‌رساند.