بررسي انسان‌نگاره‌هاي نسخه‌ خطي عجايب المخلوقات و غرايب الموجودات (مطالعۀ موردي نسخه‌ خطي عجايب المخلوقات و غرايب الموجودات كتاب‌خانه‌ مركزي آستان قدس رضوي)

درميان گنجينه‌ نسخ خطي كتاب‌خانه‌ مركزي آستان قدس رضوي، نسخه‌ مصور عجايب المخلوقات و غرايب الموجودات محمد قزويني خودنمايي مي‌كند. پژوهش پيش‌رو، از ميان سه نسخه‌ مصور موجود در كتاب‌خانه‌ آستان قدس، نسخه‌ 35212 را انتخاب و از ميان نگاره‌ها، نگاره‌هاي انساني آن را بررسي و واكاوي كرده است. در نسخه‌ منتخب، 23 نگاره متعلق به انسان‌نگاره‌ها هستند كه در دو دسته طبقه‌بندي مي‌شوند. دسته‌ نخست شامل نگاره‌هاي صور فلكي است كه به‌شكل مرد يا زن و با ظاهري طبيعي ترسيم شد‌ه‌اند و دسته‌ دوم موجودات خيالي هستند كه به‌شكل تركيب انسان ـ حيوان تصوير شد‌ه‌اند. نگاره‌ها از اسطوره‌ها و داستان‌هاي عاميانه برگرفته و به‌سبك مكتب جلايري ترسيم شد‌ه‌اند. در اين پژوهش، تلاش مي‌شود تا ميزان تطبيق متن با نگاره‌هاي موجود در نسخه‌ منتخب بررسي شود. پژوهش ماهيتي توصيفي ـ تحليلي دارد و به‌روش اسنادي و كتاب‌خانه‌اي صورت گرفته است. نتايج نشان مي‌دهد نگاره‌ها درخدمت متن بوده و در عينيت‌بخشيدن به توصيفات متن و درك بهتر مطالب به خواننده كمك كرد‌ه‌اند و هرجا كه هنرمند احساس نياز كرده است، مرز ميان خيال و واقعيت را درهم شكسته و جذابيت تصاوير را با قدرت تخيل خود دوچندان كرده است.