نقش تغييرات فضايي اشتغال و فعاليت در ايجاد عدم هسته‌هاي متناسب شهري (مطالعه موردي؛ شهر تهران)

زمينه و هدف: ساختار فضايي شهرها به روابط مختلف و متقابل تمامي نيروها و عوامل موجود در شهر بستگي دارد. اين عوامل مي تواند دربرگيرنده نيروي بازار، فعاليت ها، زيرساخت هاي شهري و خدمات گوناگون باشد كه همواره ارتباطي پيچيده و متقابل دارند. در دنياي امروز يكي از چالش هاي اساسي در شهرها، ايجاد يك ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀﺎيي ﻣﺘﻌﺎدل اﺳﺖ. شكل دهي و ايجاد ساختار فضايي چند هسته اي كارآمد در كلان شهر تهران ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻮزيع ﻣﺘﻌﺎدل ﻓﻀﺎيي ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در آن‌ها مي‌باشد. ﻫﺪف از اين ﭘﮋوﻫﺶ، ارزيابي و تحليل ساختار فضايي كلان شهر تهران از منظر شاخص هاي جمعيتي و فعاليتي به منظور مشخص نمودن وضعيت تعادل يا ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀﺎيي و همچنين وضعيت هسته هاي عملكردي شهري است. روش: روش ﺗﺤﻘﯿﻖ اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ، ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ-ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و مبتني بر محاسبات آمارفضايي مي‌باشد. اﻃﻼﻋﺎت و داده ﻫﺎي مورد استفاده، از منابع رسمي و كتابخانه اي گردآوري مي‌شود و ﺷﺎﻣﻞ اطلاعات مربوط به فعاليت هاي شهري در حوزه اشتغال مي‌باشد. به منظور تحليل نحوه ﺗﻮزيع ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ و ﺟﻤﻌﯿﺖ شهر تهران و الگوهاي فضايي فعاليت ها، از روش هاي ﻣﺮﮐﺰ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ، ﺑﯿﻀﯽ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ نزديك ترين ﻫﻤﺴﺎيه و رگريسيون وزني جغرافيايي (GWR) اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. يافته ها: يافته هاي اين پژوهش در خصوص توزيع ساختار فضايي شهر تهران بر اساس شاخصه هاي فعاليت و جمعيت و ارتباط بين اين دو گوياي اين است كه هسته هاي فعاليتي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﮏ ﻫﺴﺘﻪ اي و در ﺑﻌﻀﯽ ﻣؤﻟﻔﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ صورت ﭼﻨﺪ ﻫﺴﺘﻪ اي اﺳﺖ و اﻟﮕﻮي ﺗﻮزيع ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﮑﺮدي در سطح شهر وضعيتي ﺧﻮﺷﻪ اي دارد. نتيجه گيري: بر اساس ﻧﺘﺎيج رﮔﺮﺳﯿﻮن جغرافيايي، ﺑﯿﻦ ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﮑﺮدي و ﺗﻮزيع ﺟﻤﻌﯿﺖ ارتباط مؤثري وﺟﻮد دارد و اين وضعيت در ايجاد و تشديد ﻣﺸﮑﻼت ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ و ازدﺣﺎم در كلان‌ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻧﻘﺶ زيادي دارد. در اين راستا لازم است نقش عملكردي مناطقي كه در آن‌ها ارتباط بين اين دو شاخص ضعيف است (22-5-18-15) تقويت گردد تا از بارترافيكي و ازدحام در ديگر مناطق اشباع شده شهر (11-12-6-7-3) كاسته  شود و همچنين، ساختار فضايي چندهسته اي شهر تقويت گردد.