شناخت مكاتب فكري، مذهبي و سياسي در سراوان قرون معاصر

هم‌جواري شهرستان سراوان با شبه قاره هند و تأثيرپذيري از سرزمين‌هاي شرق ايران موجب شده است تا سراوان منشأ تحولات فرهنگي متكي بر تصوف به شمار آيد. همچنين نقش علما اهل سنت حنفي در تحولات سياسي مناطق سرحدي شرق ايران و شبه‌قاره هند امري انكارناپذير است. بيشترين سهم اين نقش‌آفريني بر عهده مكتب ديوبند است. پس از فراگير شدن اين مكتب در ميان جامعه اهل سنت، مسلمانان حنفي مذهب بيشترين تأثير را از آن گرفتند. از طرفي وجود مدارس ديني و مذهبي متأثر از افغانستان و هندوستان، سراوان را به‌عنوان پايگاه مهم تصوف در اعصار گذشته معرفي كرده است. نضج مكتب ديوبند در سراوان از هشتاد سال پيش تاكنون منشأ تحولات فرهنگي گسترده‌اي در شرق ايران شده است. ظهور مكاتب مختلفي چون بريلوي، جماعت تبليغ، مودودي، اخوان‌المسلمين و سلفي در اين شهرستان مؤيد رشد فعاليت مذهبي در اين منطقه است. نظر به تنوع فرق و مذاهب اسلامي در سراوان آنچه مقرر است در اين مقاله بدان پرداخته شود؛ بررسي وضعيت تحولات فرهنگي مذهبي سراوان را در دويست سال گذشته است و نيز بيان عوامل مؤثر بر اين تحولات سياسي فرهنگي و واكاوي نقش علماي مسلمان در رشد و تنوع فرق فرهنگي مذهبي سراوان، مؤثرترين روش مطالعه اين سؤالات و تصويب يافته‌ها و نتايج تحقيق، روش توصيفي تحليلي مبتني بر منابع، اسناد و داده‌هاي شفاهي از طريق مصاحبه است.