بررسي نقش عمل در استكمال عقل نظري در آراء مشائيان (كندي، فارابي و ابن‌سينا)

هدف: در اين نوشتار آراء مشائيان نظير كندي، فارابي و ابن‌سينا ذيل نقش عمل در استكمال عقل نظري است.روش پژوهش: روش اين پژوهش بر اساس تحليل منطقي است. اهميت تحقيق به سببِ تبيين ميان عمل و علم است كه به نوعي ارتباط ميان مابعدالطبيعه و اخلاق و شكاف ميان نظر و عمل را در فلسفه مشائي اين متفكران روشن مي‌كند. ضرورت تبيين موضوع در آراء اين متفكران نشان دادن نوع تكامل و رويكرد مشائي ضمن بحث تأثير علم و عمل در جهت سعادت است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهند كه كندي بر اساس اتصال نفس به صورتهاي معقول در رويا به اين نظريه پرداخته است. فارابي ضمن بحث سعادت و به فعليت رسيدن عقل بالقوه انساني نظريه اش را مطرح مي‌كند اينكه انسان با دريافت صورتهاي كلي يا آنچه خداوند از طريق وحي براي انسانها فرستاده، به سعادت خود يعني استكمال قوه ناطقه و عقل نظري نائل مي‌شود. ابن‌سينا رابطه علم و عمل را دوسويه مي‌داند به نظر او استكمال قوه عقل انساني از بالقوه و هيولاني تا مستفاد بواسطه عقل فعال است اما پس از آنكه عقل انسان فعليت يافت، براي اتصال در شدت و مراتب والاتر نياز به اعمالي دارد كه بواسطه آن از امور مادي و جسماني فارغ شده و قابليت دريافت و اتحاد با صور كلي را داشته باشد.نتيجه‌گيري: نگرش مشائيان مذكور درباره نقش عمل در استكمال عقل نظري از بحثي طبيعياتي در كندي به بحثي اخلاقي و ديني به بحثي مابعدالطبيعي ضمن مباحث نفس شناسي در ابن‌سينا تبديل شده است.