قدرت و وضعيت استثناء جبري در ايران (شالوده‏ و شرايط امكان)

نويسنده وضعيت استثناء اشميتي و آگامبني را «وضعيت استثناء ارادي» تلقي مي‌كند و با طرح نوع جديدي از وضعيت استثناء (تحت عنوان «وضعيت استثناء جبري»)، شالوده‏ و شرايط امكان اين وضعيت استثناء نوع دوّم را در جامعۀ ايران شرح مي دهد. استدلال نويسنده آن است كه براثر تركيب تدريجي چهار اَبَررخداد گريزناپذير (شامل «بحران عام انباشت سرمايه»، «بسط تكنولوژي ديجيتال در زندگي روزمره»، «جابجايي فزايندۀ طبقاتي» و «تحوّل نسلي نخبگان قدرت مسلط سنّتي»)، جامعه به تدريج در مسير «عدم تعادل‌هاي بزرگ»، «انقطاع تاريخي همه‌جانبه» و درنهايت، ورود به يك «وضعيت استثناء جبري» قرار مي‌گيرد. نويسنده اين وضعيت استثناء بالقوه را «مسأله بنيادي ايران» مي‏نامد و فرايند خاصّ وقوع آن را در چهار مرحلۀ «تكوين اوليه»، «دگرگوني بزرگ»، «آستانگي»، و «ساعت وضعيت استثناء جبري» معيّن مي‌كند. به‌زعم وي، با آغاز «مرحلۀ آستانگيِ وضعيت استثناء جبري» و بويژه با فرارسيدن «ساعت وضعيت استثناء»، شرايط اگزيستانس نخبگان قدرت و نيروهاي اجتماعي دگرگون مي‌شود و آنها احساس مي‌كنند وارد مرحلۀ تاريخي جديدي شده‌اند. بنابراين هيجان، اضطراب و تضاد در جامعه رشد مي‌يابد. از ديد نويسنده، هرچند وضعيت استثناء جبريِ فرارو، وضعيتي ثابت و نهايي نيست و همواره امكان بازانديشي وجود دارد؛ بااين‌حال، هم نخبگان قدرت و هم نيروهاي اجتماعي، هر دو در معرض چند پارادوكس‌ بزرگ خاصّ و مشخّص قرار مي‌گيرند.