مطالعه مقايسه‌اي دو ابزار نقشه راه فناوري و سبد فناوري با رويكرد علم‌سنجي

سابقه و هدف: دو ابزار نقشه راه فناوري و سبد فناوري ، از پركاربردترين و محبوب‌ترين ابزار مورداستفاده در زمينه تحقيقات مديريت و سياست‌گذاري فناوري و نوآوري است. هدف از انجام پژوهش حاضر، شناخت و ارزيابي مختصات اين دو مفهوم بر اساس شاخص‌هاي علم‌سنجي مي‌باشد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر، با استفاده از شاخص‌هاي علم‌سنجي و بر اساس مدارك علمي منتشره اعم از مقالات علمي-پژوهشي، مقالات مروري، كتاب‌ها و ... مستخرج از پايگاه‌ علمي Web of Science و برخي نرم‌افزارهاي علم‌سنجي ازجمله VOSviewer و بدون هيچ‌گونه دخل و تصرفي در داده‌ها، انجام شده است. يافته‌ها: نتايج نشان داد، دو ابزار مذكور عليرغم تفاوت تاريخچه و كاربرد، در برخي شاخص‌ها مسيري مشابه را پيموده‌اند؛ اگرچه تفاوت روند اين دو مفهوم در ساير شاخص‌ها نيز نشأت گرفته از عوامل مختلفي چون ماهيت پژوهش‌ها (كمي يا كيفي)، موردمطالعه، زيست‌بوم و اهداف مورد انتظار مي‌باشد. يافته‌هاي پژوهش حاضر نشان مي‌دهد عليرغم تعداد بيشتر مدارك منتشره حول مفهوم سبد فناوري (۴۰۷۳ مدرك) در مقايسه با مفهوم نقشه راه فناوري (۳۴۷۵ مدرك) در ۲۰ سال گذشته، حجم ارتباطات بين‌المللي و تعداد كشورهاي فعال ذيل نقشه راه فناوري، به‌مراتب از سبد فناوري بيشتر مي‌باشد. نتيجه‌گيري: حوزه‌هاي موضوعي پركاربرد دو مفهوم، عليرغم اشتراك در حوزه‌هايي چون سوخت‌هاي انرژي، كسب‌وكار، علوم محيطي و فناوري و علوم سبز، در ساير حوزه‌ها با يكديگر متفاوت است. روند استفاده از هر دو ابزار نيز اگرچه در برخي از سال‌ها با استثنائاتي مواجه بوده، اما به‌طوركلي درگذر زمان در حال افزايش مي‌باشد.