ارزيابي پايداري كشاورزي در استان هاي ايران

اهداف: توسعه بخش كشاورزي بدون نگرش پايداري، موجب بروز مسائل و مشكلات زيادي شده است. شاخص‌هاي پايداري داراي ويژگي هاي چند بعدي شامل ابعاد اقتصادي، زيست‌محيطي و اجتماعي هستند. در طول زمان افزايش توليد محصولات كشاورزي سبب بهره‌برداري بي‌رويه از منابع طبيعي و تخريب محيط‌زيست شده است. از اين رو هدف از مطالعه حاضر سنجش پايداري كشاورزي با استفاده از شاخص تركيبي مي‌باشد. مواد و روش‌ها: براي اين منظور 35 شاخص اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي براي 30 استان در نظر گرفته شد و با استفاده از روش‌هاي موريس، مك‌گراناهان و روش تحليل مؤلفه‌هاي اصلي، پايداري كشاورزي سنجش شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه در بين استان‌هاي كشور، استان‌هاي خراسان‌رضوي، فارس، اصفهان و خوزستان در وضعيت بهتري نسبت به ساير استان‌ها قرار دارند. همچنين با بررسي شاخص‌هاي سازنده پايداري كشاورزي، اين نتيجه حاصل شد كه استان‌هاي خراسان‌رضوي، آذربايجان‌شرقي و اصفهان از جنبه اقتصادي، استان‌هاي فارس، مازندران و آذربايجان‌غربي از جنبه اجتماعي و استان‌هاي گيلان، خراسان‌جنوبي و چهارمحال و بختياري از جنبه زيست‌محيطي داراي پايدارترين وضعيت مي‌باشند. بعلاوه استان‌هاي قم، بوشهر و سيستان و بلوچستان، از جنبه هاي اقتصادي و اجتماعي پائين ترين جايگاه را در بين استان‌هاي كشور دارند و از جنبه زيست‌محيطي نيز استان‌هاي قزوين و بوشهر كمترين ميزان پايداري را دارند. نتيجه گيري: استان‌هايي كه در سطح ناپايداري قرار دارند در شاخص هاي اقتصادي - اجتماعي بويژه بذر، كود، استفاده از سيستم‌هاي نوين آبياري و روش‌هاي مناسب كشاورزي ضعيف مي‌باشند. بنابراين ضروري است كه سرمايه‌گذاري بر روي زيرساخت‌هاي اين شاخص‌ها به منظور ارتقا پايداري كشاورزي انجام شود.