تبيين علل شكل گيري كانون هاي جرم خيز در بافت هاي فرسوده بر اساس نظريه مكان انحرافي در منطقه 12 كلان شهر تهران

مقدمه: فرصت ها و موانع مكاني- فضايي، اجتماعي و اقتصادي به عنوان عوامل تشويق كننده يا بازدارنده در مقابل وقوع جرايم عمل مي كنند. براساس آمار رسمي، ميزان جرايم ارتكابي منطقة 12، بيش از ساير مناطق شهر تهران است. منطقه 12 داراي 3.17 درصد كل جمعيت و 2.7 درصد  كل مساحت شهر تهران است، اما 9.32  درصد جرايم شهر تهران در آن رخ داده است. هدف پژوهش حاضر تبيين علل شكل گيري كانون هاي جرم خيز در منطقه 12 كلانشهر تهران بر اساس مؤلفه هاي نظريۀ مكان انحرافي (مشتمل بر فقر، فرسودگي، تراكم، كاربري اراضي و سيالي جمعيت) است. داده و روش: پژوهش حاضر بر اساس هدف، كاربردي و روش آن توصيفي- تحليلي مي باشد. جامعة آماري پژوهش، شامل محدودۀ قانوني منطقۀ 12 در سال 1395 است. حجم نمونه شامل 70 نفر از خبرگان، كارشناسان، مديران، انجمن‌هاي مديريت و مشاركت شهري ـ شهروندي و منطقه شهرداري ۱۲ است كه به صورت گلوله برفي انتخاب شده اند. همينطور جرايم به وقوع پيوسته در سال 1395، مبناي تحليل هاي آماري قرار گرفته اند. از روش هاي آماري گرافيك مبنا در محيط سامانۀ اطلاعات جغرافيايي و آمارۀ T استفاده شده است. از نرم افزارهاي Arc GIS و SPSS براي تحليل داده ها استفاده شده است. يافته‌ها: بر اساس يافته هاي پژوهش، تمركز جرم در پهنه هاي ارگ پامنار، فردوسي-لاله زار، بهارستان سعدي، مختاري تختي، ژاله آبسردار قيام، كوثر، دروازه غار شوش و سيروس است. بيشترين درصد جرايم در بلوك هاي  60 -40، 80-60، 100-80 درصد بي دوام رخ داده است. به ترتيب بيشترين جرم در كاربري هاي تجاري (55 درصد كل جرايم)، مسكوني (21.07 درصد)، خدماتي (9.82 درصد)، صنعتي و كارگاهي (6.96 درصد)، حمل و نقل و انبارداري (4.46 درصد) و فضاي سبز (1.78 درصد) اتفاق افتاده است. سيال بودن جميعت شب (240 هزار نفر) و روز(2 ميليون نفر)  موجب پديده  شب مردگي و جرايم شهري در اين منطقه شده است. نتيجه‌گيري: بر اساس آزمون t تك‌نمونه ‎اي، مقدار معناداري مولفه هاي نظريۀ مكان انحرافي كمتر از 0.05 است، بنابراين بين آن ها و شكل گيري كانون هاي جرم خيز در منطقۀ 12 رابطۀ معنادراي وجود دارد. عدم مطلوبيت مؤلفه هاي فقر، فرسودگي، تراكم، كاربري اراضي و سيالي جمعيت (كمتر از 3)، به علت منفي بودن آماره هاي t، حدهاي بالا و پايين و پايين بودن ميانگين در منطقه ۱۲ تأييد شده است.