تحليل رمان وطن من زجاج اثر ياسمينه صالح بر اساس گفتمان قدرت ميشل فوكو

تحليل گفتمان مجموعه‌اي از رويكردهاي ميان‌رشته‌اي است كه در قلمروهاي مختلف ادبي و غير ادبي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. ميشل فوكو پسامدرن فرانسوي نقش بنيادي در تكوين تحليل گفتمان به‌عهده دارد. نگرش او به گفتمان، بسيار متفاوت از نگرش‌هاي رايج به گفتمان در زبان-شناسي است. فوكو نه تنها گفتمان را بزرگتر از زبان به حساب ‌مي‌آورد؛ بلكه تحت تأثير نيچه، قدرت را علت‌العلل همه امور مي‌داند و بر اين باور است كه قدرت تنها از بالا به پايين اعمال نمي-شود بلكه قدرت در هر لايه و سطحي از جامعه نفوذ كرده است. جستار حاضر در صدد است تا با رويكرد توصيفي-تحليلي گفتمان‌هايي كه در رمان وطن من زجاج ، قدرت از طريق آن‌ها اعمال مي‌شود را مشخص و به عكس‌العملي كه از سوي مفعولان قدرت در مقابل فاعلان قدرت انجام‌شده است بپردازد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد؛ گفتمان‌هاي مختلفي از جمله گفتمان قدرت استعمارگر، گفتمان جبهه آزادي‌بخش ملي، گفتمان قدرت در خانواده، گفتمان جنسيت، گفتمان فرادستان و گفتمان فرهنگ بيگانه در اين رمان حضور ‌دارند و هر يك از اين گفتمان‌ها به نوعي در ساختارهاي قدرت و ساختار فرهنگي جامعه نقش ايفا‌ مي‌كنند.