تحليل هيدرومورفولوژيك رودخانه كرج در بازه شهري از بيلقان تا پل راه‌آهن

توسعه شهري و تغيير كاربري اراضي، آسيب‌هاي جدي بر كيفيت و شرايط تعادل ژئومورفولوژيك، ظرفيت آبگذري و خدمات زيست‌بوم رودخانه وارد كرده است. از طرفي اين تغييرات و دخالت‌هاي انساني، پايداري محيطي محدوده را تحت‌تأثير قرار داده است. براي مديريت و جلوگيري ازدست‌رفتن عملكردهاي طبيعي و ژئومورفولوژيك رودخانه‌ها ضرورت ارزيابي كيفيت مورفولوژيك رودخانه وجود دارد. در رودخانه كرج به دليل گسترش شهرنشيني، تجاوز به بستر و حريم رودخانه، آبراهه‌سازي، برداشت شن و ماسه و غيره، آسيب هاي جدي بر اكوسيستم رودخانه تحميل شده است. در پژوهش حاضر، كيفيت هيدروژئومورفولوژي رودخانه كرج در بازه شهري كرج (از پل بيلقان تا پل راه‌آهن) مورد ارزيابي قرار گرفت. با استفاده از شاخص هيدروژئومورفولوژيكي IHG در طول مسير اصلي رودخانه، حوضه به هفت بخش (بازه) تقسيم شد و مقدار اين شاخص براي هر بازه تعيين گرديد. شاخص IHG تعداد 9 پارامتر را در سه گروه (كيفيت عملكرد رودخانه‌، مورفولوژي آبراهه، پوشش گياهي كنار رود) ارزيابي مي‌كند. مقدار هر پارامتر بين 1 تا 10، متناسب با وضعيت طبيعي و عملكرد حوضه رودخانه قرار دارد. بر اساس نتايج اين تحقيق، بازه‌هاي 1، 2، 3، 4، 6 و 7 از كيفيت هيدرومورفولوژي ضعيف؛ و بازه 5 به دليل دخالت‌هاي انساني (از جمله تغيير در الگوي مورفولوژي، ايجاد سازه‌هاي مهندسي، قطع پيوستگي آبراهه اصلي و سيلاب‌دشت)، از كيفيت خيلي ضعيف برخوردار هستند. همچنين، كيفيت هيدروژئومورفولوژي بازه شهري رودخانه كرج به دليل گسترش فضاي شهري و سكونتگاهي، تأسيسات شهري و استخراج بي‌رويه شن و ماسه، بيشترين اثرات منفي را دارد. نتايج نشان مي‌دهد كه شاخص IHG نشانگر و حسگر مناسبي براي ارزيابي كيفيت هيدروژئومورفولوژيكي رودخانه ها است.