مؤلفه‌هاي معنايي «لعب» در قرآن كريم با تكيه بر روابط ساختاري

قرآن كريم در راستاي هدايت، انسان را گاه، به صراحت، گاه به كنايه و اشاره؛ گاه، با انذار و گاه با تبشير، به اموري ترغيب و از مسائلي باز مي‌دارد و او را به انتخاب آگاهانه‌ي بهترين و پر ثمرترين راه كمال فرامي‌خواند. از جمله اموري كه قرآن مخاطبان خود را به طور غيرمستقيم نسبت بدان هشدار داده و از آن بازداشته، «لعب» است. لازمه‌ي دوري جستن و پرهيز از درافتادن به دام لعب، شناخت اين پديده است. اين كه لعب در قرآن به چه معناست؟ چه مؤلفه‌ها و شاخصه‌هايي دارد؟ چه مصاديقي دارد؟ چرا از آن نهي شده است؟ اين نوشتار براي يافتن پاسخ اين پرسش‌ها با تكيه بر روش معناشناختي ساختگرا كوشيده است مؤلفه‌هاي معنايي لعب را در سطح همنشيني به دست دهد. حاصل آنكه، هرچند لعب، در كودكي اثربخش‌ترين راه بالندگي و رشد فكري و جسمي و بعدها بهترين وسيله براي تمديد قوا و زدودن آثار خستگي و ايجاد نشاط در تمام دوران حيات است و جسم انسان نيازمند بدان، در قرآن كريم، ضمن اشاره‌اي گذرا به اين بُعد «لعب»، صورت‌بندي ديگري از لعب دارد و آن را در دو سطح به‌كار مي‌برد. نخست، معنايي كه براي مخاطبان اوليه آشنا است. دوم معناي بازتوليد شده‌ي قرآن. «بطلان‌كاري»، «ضد حق بودن»، «ضد عقلانيت»، «سرخوشي»، «ضد جديت»، مؤلفه‌هاي كاربست نخست لعب است.«ناپايداري/گذرايي»، «عدم قطعيت»، «غفلت‌زايي»، «بي‌ثمري / بي‌حاصلي»، «فرصت سوزي»، «مواجهه معرضانه» و... مهم‌ترين مؤلفه‌ها در معناي نوپديد قرآني است. اين مؤلفه‌ها مي‌توانند به عنوان شاخص‌هايي براي شناخت مصاديق روزآمد لعب استفاده شوند.