مطالعه آلودگي، منشأ و خطر سلامت عناصر بالقوه سمناك در غبار مدارس ابتدايي تهران

نگراني‌ها در ارتباط با آلودگي غبار به عناصر بالقوه سمناك در محيط‌هايي مانند مدارس (به ويژه ‏مدارس ابتدايي) ‏اهميت ويژه‌اي دارد چرا كه كودكان در برابر آلاينده‌ها آسيب‌پذيرتر از بزرگسالان هستند. بنابراين با توجه به تنوع منابع آلاينده هوا در تهران، مطالعه حاضر با هدف تعيين شدت آلودگي، منشأيابي و ارزيابي خطر سلامت برخي از عناصر بالقوه سمناك در غبارهاي مدارس ابتدايي سه منطقه از كلان شهر تهران انجام شد. براي اين منظور 27 نمونه از غبار داخلي و بيروني به ترتيب از فضاي داخل كلاس ها و محوطه بيروني مدارس نمونه‌برداري شد و غلظت عناصر با طيف سنج جرمي پلاسماي جفتيده القايي (ICP-MS) اندازه گيري گرديد. محاسبه شاخص هاي زمين‌شيميايي مختلف نشان داد كه چهار عنصر مس، روي، آنتيموان و سرب بيشترين غني شدگي و آلودگي را نسبت به ديگر عناصر دارند. نتايج محاسبه شاخص خطر سلامت نشان داد آرسنيك، مس، نيكل، سرب و روي مقادير خارج قسمت خطر (‏HQ‏) مشابهي را در كودكان و بزرگسالان دارند. همچنين خطر سلامت ناشي از قرارگيري در معرض كروم و منگنز از مسير تماس پوستي در بزرگسالان بيش از كودكان بوده و شاخص خطر كل (‏HI‏) تمام عناصر در كودكان بيشتر از بزرگسالان است. از ميان عناصر مورد مطالعه، دو عنصر سرب و كروم بيش از سايرين سلامتي كودكان را تهديد مي ‌كنند.‏ بر اساس تحليل مؤلفه اصلي و مدل فاكتور سازي ماتريس مثبت (PMF)، سه منشأ زمين‌زاد، ترافيك و تركيبي براي عناصر مختلف تعيين شد. عناصر سرب، روي، مس و كادميم به عنوان شاخص منشأ ترافيك در نظر گرفته شدند. نتايج اين مطالعه نياز به توجه ويژه به سلامت دانش آموزان را آشكار مي سازد.