بازتاب آموزه‌هاي تربيتي ـ اجتماعي اشعار پسامشروطه: مطالعۀ موردي ملك‌الشعراي بهار و احمد شاملو

شرايط سياسي و اجتماعي مشروطه باعث تشويق و تشديدِ نگاه انتقادي، ‌تربيتي‌ شاعران اين دوره و دورۀ پسامشروطه بوده است. به ‌خاطر جايگاهِ جريان‌ساز ملك‌الشعراي بهار و احمد شاملو _به‌عنوان منتقدان وضيعت اجتماعي، ‌اخلاقي زمان_ اشعار ايشان براي پژوهش پيش‌ِرو انتخاب شده است. در اين مقاله گردآوري داده‌ها به‌صورت «كتابخانه‌اي» و روش انتخاب ابيات به شيوۀ «هدفمند» صورت پذيرفته است. هدف از اين پژوهش، بررسي اشتراكات و افتراقاتِ آموزه‌هاي تربيت_ اجتماعي در اشعار ايشان است. در همين راستا، پژوهش حاضر به شيوۀ «تحليلي ـ ‌تطبيقي» در پيِ پاسخ به چگونگي نگرش اين دو شاعر در خصوص شالوده‌هاي اخلاق اجتماعي: (ازجمله عدالت اجتماعي، حقوق زن، جهل عمومي، آزادي، فقر، خودآگاهي اجتماعي و ستم‌ستيزي) است. نوآوري پژوهش در اين است كه براي نخستين بار، دو شاعر از دو گونه و مكتب متفاوت شعري _يكي در مكتب بازگشت و ديگري در سپيدسرايي_ به لحاظ نگرشِ تربيت اجتماعي مقايسه مي‌شوند. از آنجا كه غلبۀ وجه سياسي اشعار شعراي اين دوران، باعث در سايه ماندن وجوه ديگر (به‌ويژه وجه تربيتي) آن شده است؛ از اين‌روي، ضروت توجه پژوهشگران به وجوه ديده‌نشدۀ اين‌گونه اشعار، انكارناپذير مي‌نمايد.