گونه‌هاي رفتاري بازيگران حقوقي بازار بورس تهران در مواجهه با ريسك بازار (رهيافت چندكي در داده‌هاي تابلويي)

بازيگران حقوقي بازار بورس تهران با در اختيار داشتن حجم بالايي از دارايي‌ها و سهم قابل‌توجهي از معاملات، نقش قابل‌توجهي در بازار دارند. اين موضوع در كنار عمق پايين بازار سبب تأثيرگذاري بيش‌ازحد آن‌ها در بازار شده و در نتيجه امكان دست‌كاري و ايجاد نوسان در شاخص كل را فراهم آورده است. درحالي‌كه انتظار اصلي از فعالان حقوقي بازار ايجاد ثبات است، اين امكان وجود دارد كه آن‌ها از قدرت بازاري خود سوءاستفاده كرده و منجر به بي‌ثباتي بازار گردند. از اين رو شناخت گونه‌هاي رفتاري آن‌ها در بازي با ريسك اهميت قابل‌ملاحظه‌اي دارد. مقاله حاضر به اين سؤال پاسخ مي‌دهد كه آيا رفتار بازيگران حقوقي بازار بورس تهران، در كنترل و مديريت ريسك بازار، با تغيير سطوح ريسكي دچار تغيير مي‌شود؟ به عبارتي پرسش اصلي، در خصوص گونه‌هاي ريسك‌بازي حقوقي‌ها در سطوح مختلف ريسك بازار است. مورد مطالعاتي پژوهش حاضر سال‌هاي 1397 تا 1399 است كه بازار بورس تهران نوسانات بي‌نظيري را تجربه كرد و شامل 20 سهم شاخص ساز بازار است. روش مورداستفاده در پژوهش مدل پنل كوانتايل است كه امكان بررسي رفتار بازيگران حقوقي در كوانتايل‌هاي مختلف را نشان مي‌دهد. نتايج نشان مي‌دهد كه 3 گونه رفتاري در بازيگران حقوقي وجود دارد. در سطوح اوليه و پايين ريسك، بازيگران حقوقي ريسك بازار را افزايش مي‌دهند. اما در سطوح بالاتري از كوانتايل‌هاي ريسكي بازيگران حقوقي اثر منفي بر ريسك بازار دارند و در سطوح مياني نسبت به ريسك بي‌تفاوت هستند. اين موضوع دلالت بر آن دارد كه بازيگران حقوقي بازار تمايل به يك سطح متوسطي از ريسك دارند و از بازار با ثبات و بازار بي‌ثبات حمايت نمي‌كنند. لذا در سال‌هاي موردمطالعه تحركات حقوقي‌هاي بازار، موجب بيشتر شدن ريسك در بازار بوده و تنها زماني كه نوسانات با سطوح بالاتري رسيده، با توجه به منافع خود مانع از نوسان زياد شده‌اند.