بازخواني سير ساختاري – معنايي زورخانه‌ها از اسطوره تا تصوف

ورزش باستاني و زورخانه‌اي، آيين و فرهنگي است منتسب به دوران باستان كه قدمتش از لحاظ پايه‌گذاري به پيش از اسلام مي‌رسد كه از لحاظ شكل و اعمال و نيز معنا و اعتقادات، مشحون است از نمادهاي اساطيري و آييني كه در سير تطوّر خود، وامدار اساطير مهري، آيين زرتشتي، روحيه و فرهنگ پهلواني و عياري، اعتقادات شيعي و مرام و مسلك خانقاهي است. از اين رو، زورخانه‌ها از منظر شكل و معماري برگرفته از مهرابه‌هاي مهرپرستي، آتشكده‌هاي زرتشتي، خانقاه‌هاي صوفيانه و نمادهاي شيعي است و از منظر اشخاص نظير پهلوانان، مرشد، حضّار و... متأثر از اساطير آييني، ديني و پهلواني است؛ از لحاظ انواع ورزش‌ها و اعمال پهلواني نظير كشتي نيز تاثير اساطير، حماسه‌ها، آيين‌هاي باستاني و باورهاي ديني مشهود است كه به خوبي هم‌زيستي و وفاق اسطوره‌ها و آيين‌هاي باستاني ايران زمين را با دين اسلام، مذهب تشيع و جريان تصوف نمايان ساخته است. اين مقاله به روش تحليل محتوا در پي آن است تا زورخانه‌ها‌ را از لحاظ برخورداري از مضامين مختلف ايراني اسلامي مورد بررسي قرار دهد و زورخانه‌ها به سبب همين تعامل با وجوه مختلف فرهنگي آييني است كه در ادوار مختلف تاريخي با وجود تغيير حكومت‌ها، اديان و ... توانسته‌اند به عنوان پايگاهي مردمي، موجوديت و محوريت خويش را تا به امروز حفظ كنند.