بررسي عناصر گروتسك در سمفوني مردگان

گروتسك گونه اي ادبي هنري و حاصل امتزاج دو جريان متضاد فكري و بيانگر حل و فصل ناپذيري آنهاست و با برانگيختن احساساتي مانند خنده، ترس، تنفر، سرگرداني، دلهره و تمسخر به شكلي متناقض نمود مي يابد و موجب پاسخ مغشوش و دوگانۀ مخاطب مي گردد و به دليل كاركردهاي وسيعي كه دارد مي‌تواند اهداف و نيات متفاوتي داشته باشد. از جمله انتقاد از شرايط حاكم بر جامعه و به تصوير كشيدن خطوط ممنوعۀ سياسي. اما آنچه مهم است تأثيريست كه بر مخاطب خود مي‌گذارد و احساس خاصيست كه در او به وجود مي‌آورد؛ احساسي كه عموما با ترس، تنفر، اشمئزاز و خندۀ تلخ همراه است و اين همان هدف اصلي گروتسك است، يعني تلاش براي رسيدن به معناي سومي كه در خوداگاه يا ناخودآگاه هنرمند ايجاد مي‌شود و در اثر او بازتاب پيدا مي‌كند و تأثير خود را بر مخاطب مي‌گذارد. سمفوني مردگان رماني است كه به شيوۀ مدرن محتويات دروني شخصيت‌ها را به منصۀ ظهور مي‌گذارد و شناختي از روح و روان آن‌ها را به‌دست مي‌دهد و با نمايش وضعيت دردناك و مشمئزكنندۀ شخصيت‌ها، وحشت و اختناق، عناصر خرافه، جهل و فقر فرهنگي در جامعه، حس سقوط بشريت و كشيده شدن او به ورطۀ نابودي را به تصوير مي‌كشد. تمام عناصر موجود در اين رمان ذهن را به سمت مفهوم گروتسك سوق مي‌دهد. نويسندگان در اين مقاله با روش كتابخانه‌اي-تحليلي به بررسي عناصر گروتسك در اين رمان پرداخته و به اين نتيجه دست يافته‌اند كه سمفوني مردگان به دليل آميختگي واقعيت و خيال، فضاي يأس‌آلود، وهمناك و نفرت‌آور، مرگ و جمود فكري، تضاد و تناقض، آميختگي عناصر انساني-حيواني و بيان تصاوير عجيب و اغراق‌آميز و غيرطبيعي در يك زمان بيست و چهارساعته حوادث جامعۀ سال‌هاي 1331-1335 را در ژانر گروتسك خودآگاه و يا ناخوداگاه به تصوير كشيده است.