تحليلِ گفتمان انتقاديِ رُمانِ آخرين انار دنيا

رمان كُردي از نخستين دوره هاي شكل گيري، با تحولات و منازعات سياسي-اجتماعي همراه بوده است. نوع ادبي رمان به سبب برخورداري از ظرفيت هاي ادبي و بيان ديدگاه هاي متكثر و متعدد، مورد توجه نويسندگان كُرد قرار گرفته است.يكي از اقسام رمان، رمان سياسي است كه با مؤلفه هايي خاص از ساير جريان هاي داستاني معاصر متمايز است. اين تمايز در ادبيات كُردي به نسبت ساير اقسام داستان هاي اجتماعي، ديني، فمينيستي و غيره، به دليل ويژگي و ماهيت منحصربه فرد و پيوندهاي نزديك با جامعه و وقايع سياسي و اجتماعي، محرزتر بوده است. از ميان مجموعه روش هاي تحليل رمان، روش تحليل گفتمان انتقادي، سنخيت بيشتري با ماهيت اين نوع از رمان دارد. يكي از روش هاي بررسي اين نوع خاص از تحليل رمان و مؤثرترين رويكرد آن، رويكرد فركلاف است كه در بررسي متن به بافت موقعيتي و سياسي آن توجه ويژه دارد و آن را در سه سطح توصيف، تبيين و تفسير بررسي مي كند. رمان آخرين انار دنيا يكي از رمان هاي سياسي به زبان كُردي است كه بازخوانشي است از رويدادهاي قيام ملت كُرد برضدّ حكومت بعث عراق و روي كارآمدن دولت نيمه مستقل كُردي با پرچم داري احزاب سياسي آن منطقه. تحليل گزاره هاي متن در سطح تبيين، نشان مي دهد كه رويدادهاي سياسي دوره و فضاي پرالتهاب سال هاي 1975 ، جنگ هاي داخلي بين احزاب كُرد و دوران پرآشوب بعد از آن، همواره سبب شكست، نااميدي و فرودست تر شدن مردم شده است. تحليل انتقادي اين رمان، برپايۀ درونمايۀ خود رمان، نقد خشونت، سياست و قدرت است كه حول مضمون بنيادين استبدادستيزي و سياست ستيزي مي چرخد.