ارزيابي فرسودگي ملاط آهكي در برابر چرخه هاي تر-خشك شدن و گرم-سرد شدن: مطالعه موردي راه باستاني گاشمار شهرستان نورآباد، استان لرستان

عوامل هوازدگي در طبيعت متنوع هستند كه مي توانند منجر به فرسودگي يك بناي باستاني و حتي تخريب و از بين رفتن آن شوند. در پژوهش حاضر، فرسودگي ملاط آهكي استفاده شده در راه باستاني گاشمار واقع در شهرستان نورآباد (استان لرستان) در برابر عوامل هوازدگي ناشي از چرخه هاي تر- خشك شدن و گرم- سرد شدن ارزيابي شده است. براي رسيدن به اين هدف، آزمايش هاي تر- خشك شدن و گرم-سرد شدن تا 50 چرخه روي نمونه هاي ملاط اعمال شد. بعد از هر 10 چرخه، خصوصيات ظاهري (رنگ و شكل)، فيزيكي (وزن خشك و تخلخل) و مكانيكي (شاخص بار نقطه اي و سرعت موج P) تعيين شدند. نتايج دلالت بر اين دارد كه ملاط در اثر چرخه هاي تر- خشك شدن و گرم- سرد شدن متحمل تغييرات ظاهري بسيار جزئي شده است. در مقابل، تجزيه و تحليل داده ها نشان داد كه با افزايش چرخه ها، مقادير خصوصيات فيزيكي و مكانيكي نمونه ها تغييرات ملموس تري داشته اند. بر اساس مطالعه مقاطع نازك ميكروسكوپي، تغيير خصوصيات فيزيكي و مكانيكي ملاط ارتباط نزديكي با توسعه و گسترش ريزترك ها بعد از چرخه هاي آزمايش داشته است. مقايسه نتايج حاكي از آن است كه عوامل هوازدگي ناشي از چرخه هاي تر- خشك شدن و گرم- سرد شدن، تأثير تقريبأ يكساني بر شدت فرسودگي نمونه ملاط داشته اند. سرعت موج P در مقايسه با ساير خصوصيات ظاهري، فيزيكي و مكانيكي، پارامتري مناسب تر و دقيق تر براي ارزيابي فرسودگي ملاط است، در حالي كه خصوصيات ظاهري نمي تواند پارامتري مناسب در اين زمينه باشند. بر اساس نتايج، پيشنهاد مي شود كه راهكار حفاظتي براي جلوگيري از فرسودگي ملاط استفاده شده به عنوان مصالح بنايي در پل باستاني گاشمار واقع در شهرستان نورآباد بر اساس هر دو عامل هوازدگي تر- خشك شدن و گرم- سرد شدن انتخاب و طراحي شود.