بررسي و تحليل ديدگاه سيد جمال‌الدين اسدآبادي با رويكرد اسلامي ‌سازي علوم جديد

زمينه و هدف: رويارويي و مواجهۀ مسلمانان با علوم جديد كه منشأ آن در غرب است، در ديدگاه انديشمندان اسلامي اشكال متفاوتي به خود گرفته است؛ زيرا بعضي از مسلمانان بر اين باورند كه يكي از راههاي ترقي و بالندگي جوامع اسلامي، سازگاري با علوم جديد است. در اين ميان، رويكرد سيد جمال‌الدين در مواجهۀ اسلام با علوم تجربي، حائز اهميت بوده و نشان‌دهندۀ سابقه و پيامد علم‌خواهي و رونق علمي دوبارۀ مسلمانان است. روش: اين پژوهش از نظر هدف، كاربردي و از نظر روش، توصيفي- تحليلي است كه با استفاده از روش تحليل محتوا، با رويكرد استقرايي تبيين و موردكاوي شده است. شيوۀ جمع‌آورى داده‌ها، اسنادي و نمونۀ پژوهش، كل نوشته‌هاي موجود سيد جمال‌الدين و مطالب پيرامون ايشان بوده است. يافته‌ها: نظرات سيد جمال‌الدين دربارۀ اسلامي‌سازي علوم جديد را مي‌توان در قالب پنج مقوله و 15زيرمقوله تبيين و تحليل شد؛ بدين منظور، تا به اقناع رسيدن داده‌ها، 80 فيش از جامعۀ آماري تحقيق استخراج شده است. نتايج: از نظر سيد جمال‌الدين، علوم غربي پيراسته‌شده‌اي كه فرهنگ، باور و سلطۀ بيگانه را همراه خود نداشته باشند، هيچ تضادي با دين اسلام ندارند. از طرفي، مواجهۀ اسلام با علوم غربي به سه صورت است: 1. سنّتي‌نگري و علم‌گريزي؛ 2. تقليد مظاهر و علوم غربي؛ 3. سازگاري دين و دانش.