مورفوديناميك تپه‌هاي ماسه‌اي و الگوهاي باد (مطالعه موردي: ارگ جديد و جوان جنوب شرق قم)

مطالعه مورفولوژي تپه‌ها، ابزار ارزشمندي را در بررسي سيستم‌هاي بادي و در نتيجه شناسايي قطاع منابع ماسه فراهم مي‌كند. جهت باد عامل اصلي كنترل شكل و كشيدگي تپه است. در بيابان‌هاي در معرض باد از جهت‌هاي مختلف و با اندازه‌هاي قابل‌مقايسه، تپه‌ها با مرفولوژي متفاوت شكل مي‌گيرند. اين تپه‌ها يا عمود يا موازي با جهت باد هستند. هدف اين مقاله، تجزيه‌وتحليل مرفولوژي تپه‌هاي ماسه‌اي تحت بادهاي دوجهته با استفاده از مدل‌هاي مرسوم است. مشاهدات نشان داد كه شكل‌گيري تپه‌هاي خطي (سيف)، حاصل كشيدگي يك بازوي بارخان است. به‌طوري كه، اين تپه‌ها توسط يك رژيم بادي دومدال با يك پيك قوي از برآيند بادهاي شمال غربي و غرب و يك پيك ضعيف‌تر از بادهاي شرقي با زاويه واگرائي 135 درجه ايجاد مي‌شوند. خطوط تاج سينوسي تپه سيف توسط بادهاي شرقي و غربي رشد مي‌كنند. مطالعات همچنين نشان داد كه روند تكامل تپه ماسه‌اي منطقه، تحت باد قوي شمال غرب ابتدا تپه سپر تشكيل و سپس تبديل به بارخان دو وجهي (ناقص) مي‌شود. در اين مرحله، فرسايش باد در پشت تپه سپر، منجر به تشكيل يك تاج عمود بر جهت باد و به همين ترتيب به شكل‌گيري يك دامنه پرشيب در پائين‌دست باد مي‌گردد. با توجه به تأثير بزرگي و تغيير جهت در بادهاي غربي و شرقي، بازوي غربي بارخان شروع به گسترش مي‌كند و تبديل به تپه سيف دندانه‌اي مي‌شود.