تبيين امنيت‌ملي افغانستان در پرتو منازعه امريكا و ايران (2001-2021)

دوره بيست ساله حضور امريكا در افغانستان پس از سال 2001 يكي از دوره‌‌هايي بود كه طي آن كماكان منازعه و ناامني در افغانستان رواج داشت. عوامل مختلفي براي اين ناامني مي‌توان ذكر كرد كه يكي از آنها، رقابت‌هاي خارجي در ميدان افغانستان بوده است. اكنون كه حضور مستقيم نظامي امريكا در افغانستان به پايان رسيده، فرصت مناسبي براي بررسي پيامدهاي حضور اين كشور براي امنيت افغانستان از منظرهاي مختلف است. بنابراين، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به اين سوال است كه رقابت و منازعه آمريكا و ايران چه پيامدهايي براي امنيت‌ ملي افغانستان به همراه داشته است؟ فرضيه‌ي پژوهش اين است كه منازعه آمريكا و ايران در ميدان افغانستان از بعد نظامي با افزايش منازعات مسلحانه، از بعد سياسي با تضعيف دولت مركزي، و از بعد اقتصادي با كاهش رشد مناسبات تجاري ميان ايران و افغانستان باعث تضعيف امنيت‌ ملي افغانستان شده است. جهت بررسي فرضيه‌ از چارچوب نظري امنيت‌ ملي و روش تبييني استفاده شده است. در اين راستا، از يكسو برخي مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي مورد منازعه ميان دو كشور و از سوي ديگر برخي اختلافات ميان آنان در رابطه با افغانستان، زمينه‌ي رقابت و منازعه ميان آنها در ميدان افغانستان را فراهم آورده است. از اين رو سياست‌گذاري دو كشور در قبال افغانستان كاملا مبناي امنيتي داشته و پيگيري طرفين جهت تامين منافع ملي خود منجر به اقدام آنان عليه منافع يكديگر در خاك افغانستان شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه اقدامات مذكور پيامدهايي براي امنيت‌ملي افغانستان در ابعاد نظامي، سياسي و اقتصادي به همراه داشته است.