جايگاه تاريخي كاريز در خراسان و نقش آن در توليدات فرهنگي-اجتماعي

كاريزهاي خراسان محرك دو شاخصه مهم فرهنگي اجتماعي بودند: دانش و سبك زندگي. دانش كاريز شامل علومي مي‌شد كه مبتني بر مهندسي و زمين‏شناسي بود و به طور موروثي از نسلي به نسل بعد انتقال مي‌يافت. از طرفي پيرامون كاريز، فرهنگي نيز نشو و نما يافت كه سازگاري با خشكسالي، قناعت در مصرف آب و بهره‌مندي از كار جمعي را ترويج مي‌كرد و تبديل به سبك زندگي مردم خراسان شد. اين فرهنگ تا آغاز دوره معاصر زنده و پويا بود اما با ورود به دوران مدرن و زوال تمدن كاريزي، به مرور توليدات فرهنگي اجتماعي كاريز نيز به فراموشي سپرده شد. اين مقاله با تمركز بر جغرافياي خراسان، به بررسي جزئيات بيشتري از اين زوال مي‌پردازد. در اين راستا تحولات تاريخي كاريز در يكي از مناطق كاريزخيز خاك ايران بررسي مي‏شود تا درك بهتري از كليت موضوع حاصل گردد. پرسش اصلي اين خواهد بود كه كاريز چه پيشينه‌اي در خراسان داشته و مولد چه فرهنگي بوده كه فقدان آن امروز احساس مي‌شود؟ بنا بر ماهيت موضوع از روش توصيفي و تحليلي در ارزيابي داده‌هاي تاريخي و جغرافيايي استفاده خواهد شد.