بررسي تنوع ژنتيكي اكوتيپ‌هاي Peganum harmala L.‎‏ بر اساس ماركرهاي ‏بيوشيميائي در چهار رويشگاه مختلف استان همدان و كرمانشاه

با ارزش ‌ترين فرآورده‌هاي بدست آمده از گياه اسپند تركيبات فنلي و ساير محتواهاي بيوشيميايي مي‌باشد كه در درمان بسياري از بيماري‌ها كاربرد وسيعي دارد. اين مطالعه با هدف ارزيابي اثر رويشگاه‌هاي مختلف بر برخي از پارامترهاي بيوشيميايي در گياه اسپند صورت پذيرفت. ابتدا نمونه‌ها به طور هم‌زمان در چهار رويشگاه مورد مطالعه شناسايي و جمع‌آوري شدند. آزمايشي به صورت فاكتوريل، فاكتور اول اكوتيپ‌ها در چهار سطح و فاكتور دوم نمونه در دو سطح در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه مركزي دانشگاه رازي در سال 1402 اجرا گرديد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس صفات مورد بررسي نشان داد كه در صفات محتواي كلروفيل كل، فنل كل، فلاوونوئيد و آنتوسيانين اختلاف معني‌داري بين اكوتيپ‌ها و هم‌چنين دو نمونه برگ و دانه وجود دارد. در بررسي اثر متقابل اكوتيپ در نمونه نيز نتايج حاكي از معني‌دار بودن شاخص كلروفيل b و قند محلول مي‌باشد. اختلاف بين نمونه‌ها مي‌تواند ناشي از نوع اكوتيپ و عوامل محيطي باشد. در بررسي و تعيين همبستگي بين صفات مورد بررسي نيز همبستگي مثبت و معني‌داري بين كلروفيل a، كلروفيل b و كلروفيل كل مشاهده گرديد. محتواي فنل و فلاوونوئيد نيز داراي همبستگي منفي و معني‌دار با كلروفيل كل و همبستگي مثبت و معني‌دار با آنتوسيانين را نشان دادند. در نمونه‌هاي مورد بررسي با توجه به محتواي تركيبات بيوشيميائي و نيز محتواي بالاي فنل ها و فلاوونوئيدها و هم‌چنين اهميت اين گياه داروئي با ارزش به واسطه دارا بودن تركيبات آنتي اكسيداني مهم مي توان بيان داشت كه اكوتيپ شماره 2 مي‌تواند به عنوان يك نمونه مناسب جهت مطالعات گسترده‌تر در حوزه كشت، داروئي و درمان به پژوهشگران معرفي گردد.