بررسي نقش براسينوليد در تحمل به سميت سرب بر صفات رشدي و فيزيولوژيك لوبيا چيتي

سابقه و هدف: آلودگي فلزات سنگين در حال تبديل شدن به يك مشكل جدي براي زمين‌هاي كشاورزي و يك تهديد بزرگ براي پايداري زيست بوم‌هاي زراعي است. سرب يكي از خطرناك‌ترين فلزات سنگين است كه از نظر سميت و وقوع، دومين فلز سنگين پس از آرسنيك محسوب مي‌شود. يكي از جنبه‌هاي مهم تحمل تنش‌هاي غيرزنده از جمله فلزات سنگين در گياهان نقش تنظيم‌كننده‌هاي رشد گياهي است. از جمله اين تنظيم‌كننده‌هاي رشدي مي‌توان به براسينواستروئيد اشاره نمود كه در القاي واكنش گياهان به بسياري از تنش‌هاي غير زنده مانند فلزات سنگين نقش مهمي دارد. اين تركيب به عنوان يك مولكول پيام پيام‌رسان، فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدان را افزايش و توليد گونه‌هاي فعال اكسيژن را كاهش مي‌دهد. در توليد خانواده لگومينوز سميت ناشي از فلزات سنگين تاثير به‌سزايي دارند. از اين‌رو، تحقيق حاضر به منظور بررسي تاثير فلز سنگين سرب و اثر تعديل كنندگي براسينوليد انجام شد.مواد و روش‌ها: اين آزمايش به منظور بررسي نقش كاربرد براسينوليد در كاهش مسموميت ناشي از تنش فلز سنگين سرب در گياه لوبيا چيتي رقم تلاش، به صورت گلداني در گلخانه‌اي واقع در شهر ري در بهار و تابستان 1400 اجرا شد. اين تحقيق در قالب طرح كاملاً تصادفي با 6 تيمار و در 4 تكرار اجرا شد. تيمارها عبارتند بودند از 1) شاهد (عدم كاربرد سرب و براسينوليد) (T1).2) تنش سرب (كاربرد 200 ميلي‌گرم بر كيلوگرم خاك از منبع نيترات سرب) (T2).3) تنش سرب + تيمار بذر با براسينوليد با غلظت 0.1 ميلي‌گرم بر ليتر به مدت 12 ساعت (T3). 4) تنش سرب + تيمار بذر با براسينوليد با غلظت 0.2 ميلي‌گرم بر ليتر به مدت 12 ساعت (T4). 5) تنش سرب + محلول‌پاشي براسينوليد با غلظت 0.1 ميلي‌گرم بر ليتر از مرحله 4 برگي طي 3 مرحله با فاصله 7 روز (T5). 6)- تنش سرب + محلول‌پاشي براسينوليد با غلظت 0.2 ميلي‌گرم بر ليتر از مرحله 4 برگي طي 3 مرحله با فاصله 7 روز (T6). يافته ها: نتايج اين تحقيق نشان داد كه صفات رويشي همگي در اثر كاربرد سرب و سميت اين فلز سنگن كاهش يافتند، اما بيوماركرها و آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيداني به همراه سرب ريشه افزايش يافتند. در اين بين، كاربرد براسينوليد موجب افزايش بيوماركر‌ها و آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيداني گرديد كه از اين طريق موجب افزايش مقاومت لوبيا چيتي نسبت به تنش سرب گرديد. نتايج مقايسات ميانگين نشان داد كه بيش‌ترين عملكرد دانه با ميانگين 18.31 گرم در بوته از تيمار شاهد (عدم مصرف سرب و براسينوليد به‌دست آمد و كم‌ترين مقدار نيز با ميانگين 8.22 گرم در بوته مربوط به تيمار سميت سرب به مقدار 200 ميلي‌گرم بر كيلوگرم و عدم مصرف براسينوليد به‌عنوان تعديل‌كننده اثر سرب به‌دست آمد. همچنين، در بين تيمارهايي كه از براسينوليد به‌عنوان تركيب ممانعت‌كننده از اثرات سوء فلز سنگين سرب استفاده شده بود، بالاترين مقدار با ميانگين 13.84 گرم در بوته مربوط به مصرف 0.2 ميلي‌گرم بر ليتر به صورت محلول پاشي بود كه اين امر نشان‌دهنده برتري كاربرد براسينوليد به صورت محلول‌پاشي نسبت به ساير روش‌ها و مقادير مصرف مي‌باشد.نتيجه‌گيري كلي: اين نتايج نشان داد كه پيش تيمار بذر و محلول پاشي با براسينوليد مي‌تواند از طريق كاهش جذب سرب، افزايش فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدان و بهبود شاخص سبزينگي و وضعيت آبي گياه، به‌عنوان روشي مفيد در تحمل به تنش سرب در لوبيا مورد استفاده قرار گيرد.