واكنش جوانه‌زني بذر دو گونه‌ي وحشي گلرنگ (Carthamus oxycanthus و Carthamus glaucus) در پاسخ به دما و پتانسيل آب در طي پس‌رسي

سابقه و هدف: گونه‌هاي وحشي گلرنگ داراي درجات مختلفي از خواب فيزيولوژيكي غير عميق هستند كه اين موضوع بر قابليت جوانه‌زني بذرها تحت شرايط محيطي مختلف اثرگذار است. پس‌رسي (ذخيره‌سازي خشك) بذرهاي داراي خواب فيزيولوژيك غير عميق مي‌تواند از طريق رفع خواب بذر، قابليت جوانه‌زني آن‌ها را افزايش دهد. همچنين، مشخص شده است كه با توجه به طول دوره پس‌رسي، پاسخ جوانه‌زني برخي گونه‌ها به دما و پتانسيل آب تغيير مي‌كند. گونه‌هاي وحشي گياهان به واسطه كاربرد آن‌ها به عنوان منابع ژنتيكي در برنامه‌هاي به‌نژادي از اهميت بالايي برخوردار مي‌باشند. از طرفي، شناخت خصوصيات و نيازهاي جوانه‌زني آن‌ها تحت شرايط محيطي مختلف منجر به تسهيل در تكثير و حفظ اين منابع ژنتيكي ارزشمند مي‌شود. بنابراين، پژوهش حاضر به منظور بررسي پاسخ جوانه‌زني بذرهاي گونه‌هاي وحشي گلرنگ به دما و پتانسيل آب در طي زمان‌هاي مختلف پس‌رسي انجام شد.مواد و روش‌ها: در اين مطالعه بذرهاي دو گونه وحشي Carthamus oxycanthus و Carthamus glaucus به مدت 0، 2، 4، 6 و 12 ماه در دماي 25 درجه سانتي‌گراد پس‌رسي شدند. پس از هر دوره پس‌رسي، درصد و سرعت جوانه‌زني بذرها در دماهاي 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتي‌گراد بررسي و دماهاي كاردينال جوانه‌زني محاسبه شد. همچنين، پاسخ جوانه‌زني به سطوح مختلف پتانسيل آب شامل صفر، 0.2-، 0.4-، 0.6- و 0.8- مگاپاسكال بررسي شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه پس‌رسي بذرها به مدت 6-2 ماه باعث افزايش درصد جوانه‌زني بذرها در مقايسه با شاهد شد، درحالي كه در تيمار 12 ماه پس‌رسي درصد جوانه‌زني كاهش يافت. به‌علاوه، بذرهاي دو گونه C. oxycanthus و C. glaucus به نور و كاربرد جيبرليك اسيد حساس بودند و در حضور اين تيمارها، درصد جوانه‌زني افزايش يافت. اين يافته‌ها نشان داد كه هر دو گونه داراي درجات مختلفي از خواب فيزيولوژيك غير عميق هستند. با اين حال گونه C. glaucus از خواب بالاتري برخوردار بود. همچنين، دوره‌هاي مختلف پس‌رسي منجر به افزايش دماهاي پايه، مطلوب و سقف جوانه‌زني در مقايسه با بذرهاي تازه شدند. بررسي پاسخ جوانه‌زني بذرهاي دو گونه مورد بررسي نشان داد كه در هر دو گونه با افزايش طول دوره پس‌رسي پتانسيل آب پايه براي 50 درصد جوانه‌زني (ψb50) منفي‌تر شد و از اين‌رو، تحمل به تنش خشكي در طي پس‌رسي افزايش پيدا كرد. نتيجه گيري: به طور خلاصه، پس‌رسي بذرها در گونه‌هاي وحشي گلرنگ در طي يك بازه زماني مناسب (6-2 ماه) مي‌تواند منجر به بهبود خصوصيات جوانه‌زني آن‌ها تحت شرايط مختلف دمايي و رطوبتي شود. به‌علاوه، بايد توجه داشت كه انبارداري طولاني مدت بذرها مي‌تواند منجر به كاهش كيفيت بذرها شود.