تاثير مصرف كودهاي گاوي، كمپوست محلي و فسفره روي برخي خصوصيات رشدي و عملكردي گندم

سابقه و هدف گندم يكي از پر مصرف‌ترين گياهان زراعي ايران و جهان مي‌باشد كه حدود 60 تا 70 درصد انرژي غذايي انسان‌ها را تامين ميكند. در مديريت پايدار خاك، ضمن حاصلخيزي خاك، توجه به حفظ توازن عناصر غذايي آن نيز مهم است. اين پژوهش با موضوع بررسي تأثير استفاده تلفيقي از كودهاي آلي و فسفره بر خصوصيات گندم و هدف كاهش مصرف كودهاي شيميايي در جهت خصوصيات مفيد خاك و بهبود عملكرد و حفظ محيط زيست صورت گرفت.مواد و روشاين آزمايش در سال زراعي 1400 1399 در مزرعهاي واقع در شهرستان سربيشه با استفاده از رقم ارگ گندم بهصورت اسپليت پلات و بر پايه طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. در اين تحقيق مصرف كود آلي در 5 سطح (صفر، 15 و 25 تن كود گاوي، 10 و 20 تن كود كمپوست محلي در هكتار) در كرتهاي اصلي قبل از كاشت و مصرف فسفر بر اساس آزمون خاك در 4 سطح صفر، 33، 66 و 100 درصد مقدار توصيه شده در كرتهاي فرعي همزمان با كاشت صورت گرفت. در اين آزمايش صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشك بوته، تعداد پنجه، تعداد سنبله در بوته، عملكرد دانه و درصد پروتئين اندازه گيري شد.يافته هابيشترين ارتفاع بوته مربوط به سطح عدم كاربرد كود فسفر و سطح 20 تن در هكتار كمپوست محلي (70.23 سانتي‌متر) بود كه به ميزان 32.8 درصد نسبت به سطح شاهد افزايش داشت. مشاهده شد كه در برهمكنش عامل كود آلي و كود فسفر، بيشترين سطح برگ گندم (49.8سانتي‌متر مربع) مربوط به سطح 20 تن كود كمپوست محلي تلفيق شده با سطح 150 درصد كود فسفر بود. بيشترين وزن خشك بوته در سطح 20 تن در هكتار كمپوست محلي بود (4.58 گرم) كه سبب افزايش50 درصدي اين صفت نسبت به شاهد بود. همچنين در تيمار كود فسفر مشخص گرديد كه بيشترين ميزان وزن خشك بوته در سطح 150 درصد ميزان توصيه شده به ميزان 4.48 گرم بود كه نسبت به سطح شاهد 34.5 درصد افزايش داشت. اثر متقابل دو فاكتور مورد بررسي نشان داد كه بيشترين تعداد پنجه (5.7) مربوط به سطح 150 كيلوگرم كود فسفر و سطح 20 تن در هكتار كمپوست محلي بود كه سبب افزايش 1.3 برابري نسبت به سطح شاهد شد. سطح 25 تن كود گاوي در هكتار سبب افزايش 13.7 درصدي تعداد سنبله در بوته نسبت به شاهد شد. همچنين سطح 20 تن كمپوست محلي سبب افزايش 15.6 درصدي اين صفت نسبت به شاهد شد. مصرف به تنهايي فسفر در سطوح 150 و 100 كيلوگرم در هكتار، بيشترين تعداد سنبله (به‌ترتيب 1.27 و 1.23 سنبله در بوته) را داشت. مشخص گرديد بيشترين عملكرد دانه در سطح 20 تن در هكتار كمپوست محلي بود كه سبب افزايش 41.97 درصدي اين صفت نسبت به شاهد بود. در تيمار كود فسفر مشخص گرديد كه بيشترين عملكرد دانه در سطح 150 كيلوگرم در هكتار به ميزان 6117 كيلوگرم در هكتار بود كه نسبت به سطح شاهد 39.6 درصد افزايش داشت. بالاترين درصد پروتئين در اثرساده تيمار كود آلي مربوط به بالاترين سطح كمپوست محلي يعني 20 تن در هكتار به ميزان 11.97 درصد بود. همچنين در اثر ساده كاربرد كود فسفر، بيشترين درصد پروتئين مربوط به 150 درصد ميزان توصيه شده فسفر بود كه نسبت به شاهد 1.83 درصد افزايش داشت.نتيجه گيرينتايج اين تحقيق نشان داد كه تأثير كودهاي مختلف بر اكثر صفات مورد بررسي مانند ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشك برگ و بوته، عملكرد دانه و درصد پروتئين دانه معني‌دار بود. به طور كلي، بين اثر ساده تيمارها بيشترين تاثير مثبت بر اكثر صفات را تيمار كمپوست محلي داشت و عملكرد بهتري نسبت به اثر ساده كود گاوي و كود فسفر نشان داد.