نظريه پرتفوي مدرن و كاربردهاي آن در بازيابي اطلاعات

نظريه پرتفوي يكي از نظريه‌هاي حوزه مالي است كه توسط «هري ماركويتز» ارائه شده است. اين نظريه بيان مي‌كند كه سرمايه‌گذاران براي كاهش ريسك سرمايه‌گذاري، اقدام به متنوع‌سازي سبد سهام خود نمايند. اين پژوهش با هدف بررسي كاربردهاي نظريه پرتفوي در بازيابي اطلاعات و دانش انجام گرفته و از لحاظ هدف، كاربردي و از لحاظ روش از نوع پژوهش‌هاي كيفي است. در پژوهش حاضر با استفاده از شيوه تحليل محتوا و تحليل متن، مفاهيم اصلي نظريه مدرن پرتفوي استخراج شد. در گام بعد بر اساس شيوه ارزيابي و مقايسه، كاركردهاي نظريه مدرن پرتفوي در بازيابي اطلاعات و حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسي شناسايي و تعيين شدند. سرانجام، تعداد 12 نفر از متخصصان حوزه مديريت دانش، بازيابي اطلاعات و دانش، نمايه‌سازي، فهرست‌نويسي، نظام‌هاي اطلاعاتي و كتابداران به‌عنوان پنل خبرگان انتخاب شده و طي 7 جلسه و با انجام مصاحبه، استفاده از پرسشنامه، و برگزاري جلسات انفرادي و گروهي كاركردهاي تئوري مدرن پرتفوي استخراج شدند. نتايج پژوهش نشان داد كه نظريه مدرن پرتفوي در فرايند بازيابي اطلاعات تأثيرگذار است و مي‌تواند بر 5 گروه پديدآورندگان، نمايه‌سازان، كاربران نظام اطلاعاتي، نظام اطلاعاتي و كتابداران، تأثيرگذار بوده و در بهبود فرايند بازيابي تأثير مثبت داشته باشد. نتايج پژوهش نشان داد كه نظريه پرتفوي بر گروه‌هاي تأثيرگذار در فرايند بازيابي تأثيرگذار هستند و مي‌توانند در بهبود عملكرد نظام بازيابي اطلاعات نقش داشته باشند. از مهم‌ترين كاربردهاي نظريه پرتفوي مي‌توان به كاربرد آن در رتبه‌بندي مدارك بازيابي‌شده، افزايش ارتباط ميان مدارك بازيابي‌شده، بازيافت نادرست، افزايش درصد بازيابي اطلاعات، ايجاد امكان جست‌وجوي معنايي، افزايش جامعيت و دسته‌بندي اطلاعات بر اساس حوزه‌هاي موضوعي اشاره كرد. پژوهش حاضر مي‌تواند سرآغازي بر بررسي كاربردهاي ديگر نظريه پرتفوي در بازيابي اطلاعات باشد و امكان انجام بررسي‌هاي دقيق‌تر در اين زمينه را فراهم سازد.