مؤلفه‏هاي ابتكار داده باز در سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران

با توجه به اهميت داده، در نظر است مؤلفه‏هاي ابتكار داده باز در «سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران» شناسايي و دسته‏بندي شوند. اين پژوهش از نوع كاربردي، كيفي و با روش تحليل مضمون انجام شده است. جامعه آماري 15 نفر از مديران و متخصصان بودند كه به‏دليل داشتن تجربه و دانش در حوزه داده در «سازمان» با روش هدفمند انتخاب شدند. داده‏ها از طريق مصاحبه‏هاي نيمه‏ساختاريافته گردآوري شد. مصاحبه‏ها در نرم‏افزار maxqda در سه مرحله به‏صورت استقرايي كدگذاري شد. الزامات ابتكار داده باز شامل ايجاد و توسعه بسترهاي توليد، كيفيت‏بخشي و انتشار داده، توسعه فرايندهاي مديريتي،  ترويج فرهنگ داده باز، ايجاد سازوكارهاي حقوق مالكيت معنوي، پياد‏ه‏سازي سياست‏هاي شفافيت دولت، توسعه آموزش‏هاي تخصصي و مشاركت در برنامه‏هاي ملي است. ظرفيت‏هاي ابتكار داده باز شامل داده‏ها و فراداده‏هاي سازمان، زيرساخت‏هاي استخراج و آماده‏سازي، انتشار و اشتراك داده‏ها در قالب‏هاي استاندارد و امكانات جست‏وجوي مناسب، حمايت مديريت ارشد با اتخاذ سياست‏هاي مناسب، جايگاه‏هاي تخصصي در ساختار و مهارت‏هاي تخصصي در «سازمان» و تجربه‏ها و به‏روش‏هاي ملي و بين‏المللي است. موانع و محدوديت‏ها شامل مشكلات فني توليد و آماده‏سازي و محدوديت‏هاي دسترسي به داده‏ها، عدم تطابق فرايندهاي تخصصي با اهداف ابتكار داده باز، كم‏توجهي به اهميت و فقدان سياست‏ها و خط‏مشي‏ها و مشكلات مديريتي همراه با محدوديت دانش و مهارت‏‏هاي تخصصي، عدم روزآمدسازي اطلاعات و داده‏هاي سامانه‏ها و بانك‏هاي اطلاعاتي است. فوايد و نتايج انتفاع جامعه، ارتباط با مخاطبان، تحقق اهداف دولت و حمايت از كارآفرينان نتايج برون‏سازماني و توسعه پژوهش‏هاي داده‏محور، تحول سازماني، خلق ارزش، ارتقاي خدمات و مرجعيت سازمان، كسب منافع سازماني، تقويت زيرساخت‏هاي فناوري از نتايج مثبت برنامه داده باز براي «سازمان» است. ابتكار داده باز نيازمند برنامه‏ريزي، تأمين منابع و زيرساخت‏هاي فني و محتوايي است و با آموزش و ترويج فرهنگ داده باز، رفع چالش‏هاي مديريتي و تدوين سياست‏هاي مناسب موجب تحقق اهداف عالي در ارتقاي خدمات و حمايت از كسب‏وكارهاي نوپا، كاهش فساد و افزايش شفافيت مي‏شود. «سازمان» بايد رويكرد دسترسي باز به داده‏هاي محتوايي و فراداده‏هاي خود را با تدوين يك برنامه منسجم در پيش گيرد.